Page 61 - 8_sf_Tane Tane Fen Bilimleri Defter Kitap.indd

Mutasyon, Modifikasyon ve Adaptasyon

Öğreten Bilgi

Kromozomların sayısında ve yapısında, DNA'nın kendini
eşlemesi sırasında nükleotidlerin dizilişinde ve genlerin
yapısında meydana gelen kalıcı değişmelere mutasyon
denir. Üreme hücrelerinde görülen mutasyon kalıtsal iken
vücut hücrelerinde görülen mutasyon kalıtsal değildir. TANE TANE ÖĞREN
Güneş’ten gelen zararlı ışınlar, röntgen ışınları, işlenmiş

Albinoluk besinlerdeki katkı maddeleri, bazı kimyasal maddeler, Down sendromu
hava ve su kirliliği gibi etkenler mutasyona neden olabilir.
İnsanlarda görülen altıparmaklılık, Down sendromu, insanda ve bazı hayvanlarda görülen saç, kaş, kirpik gibi
yapıların beyaz olması olarak bilinen albinoluk, kaplumbağalarda görülen iki başlılık da mutasyon sonucu orta-
ya çıkan diğer durumlardır.

Çevre şartlarının etkisiyle canlının dış görünüşünde ortaya çıkan ve kalıtsal olmayan değişimlere modifikasyon
denir. Modifikasyona sebep olan etki ortadan kalktığında, modifikasyon da ortadan kalkar. Modifikasyonlar
genlerin yapısında değil, işleyişinde meydana gelen değişimlerdir.

Güneş ışığı, ortamın sıcaklığı, ortamdaki besin miktarı, beslenme farklılıkları ve yapılan sportif egzersizler farklı
modifikasyonlara sebep olabilir. Örneğin, arı larvalarından arı sütü ve bal ile beslenenlerin kraliçe arı, polenle
beslenenlerin işçi arı olması modifikasyona örnektir.

Bir canlının bulunduğu çevrede yaşama ve üreme şansını arttırmak için kazandığı özelliklerin tümüne
adaptasyon denir. Adaptasyonlar yıllar içinde geliştirilen ve kalıtsal olan özelliklerdir.

Kutupta ve çölde yaşayan tilkiler aynı atadan gelmiş
olsa da; farklı adaptasyonlara sahiptirler. Çünkü hayatta
kalabilmek için bulundukları ortamın özelliklerine ayak
uydurmaları, yani uyum sağlamaları gerekir. Örneğin
kutup tilkileri beyaz renkliyken çöl tilkileri kum rengin-
dedir. Kutup tilkileri soğuktan korunmak için daha kısa
ve küçük kulaklara sahiptir. Çöl tilkilerinin ise kulakları
daha uzun ve büyüktür. Ayrıca kutup tilkileri vücutların-
da çöl tilkilerine oranla daha fazla yağ depolar.
Kutup tilkisi Çöl tilkisi

Canlılar hayatta kalabilmek için çevreleriyle ve birbirleriyle sürekli mücadele eder. Bu mücadele sonunda yaşa-
dığı ortama uyum sağlayabilen canlılar yaşamlarını sürdürürken uyum sağlayamayanlar yaşamını devam etti-
remez. Buna doğal seçilim adı verilir. Doğal seçilim sonucu yeni nesiller, uyum yeteneği gelişmiş daha güçlü
canlılardan oluşur.
Doğal seçilim sonucu hayatta kalan bireyler, taşıdıkları özellikleri gelecek nesillere aktarırlar. Bu nedenle
günümüze kadar gelebilen canlılar, atalarından farklı bazı özellikler taşırlar. Aynı tür içinde oluşan çeşitliliğe
varyasyon denir.

61