Page 69 - 8_sf_Tane Tane Fen Bilimleri Defter Kitap.indd

Biyoteknoloji

Öğreten Bilgi

Bilindiği gibi genler, bir organizmanın özelliklerini belirleyen genetik bilgiyi taşır. Genler değiştirilerek bir
organizmaya istenilen özellikler kazandırılabilir. Genetik mühendisliği, bilim insanlarının genleri bir organiz-
madan alıp diğerine aktarmalarına imkan veren bir teknolojidir.
Biyoteknoloji ise canlı hücreler kullanılarak bitki, hayvan ve mikroorganizmaları geliştirmek, az bulunan ürün- TANE TANE ÖĞREN
leri çoğaltmak veya doğal olarak var olmayan yeni ürünler elde etmek için kullanılan teknolojilerin tümüdür.
Biyoteknolojik uygulamaları genellikle genetik mühendisleri yapar.

Biyoteknolojik yöntemlerle canlı organizmalar kullanılarak sağlık, tarım, hayvancılık ve endüstri alanında kulla-
nılmak üzere çeşitli ürünler elde edilmektedir. Örneğin; kanser, AIDS ve lösemi gibi bir çok hastalığının tedavi-
sinde kullanılacak proteinlerin üretilmesi, büyüme geriliğine çare olacak proteinlerin üretimi, hormon, antikor,
vitamin, aşı ve antibiyotiklerin üretilmesi.

Islah, aşılama, gen aktarımı, klonlama, gen tedavisi genetik mühendisliğinin çalışma alanlarıdır.

İnsanlar tarafından daha verimli bitki ve hayvan ırklarının elde edilmesi ıslah çalışması olarak adlandırılır. Daha
çok et, süt, yumurta ve yağ veren hayvanlar ile daha çok ürün veren bitkiler geliştirilmeye çalışılır. Biyotekno-
loji kullanılarak canlıların istenilen özellikleri alınıp istenilmeyen genler seçilebilir. Sonuçta sadece istenilen
özelliklere sahip canlıların yetiştirildiği bu yönteme yapay seçilim adı verilir.

Bir tek bireyden alınan hücrenin çoğaltılarak ana bireyle tamamen aynı genetik yapıda yeni birey oluşturul-
ması işlemine klonlama denir. Klonlama sayesinde yapay organlar üretilmesi ve organ nakli bekleyen hasta-
ların sağlığına kavuşması hedeflenmektedir.

Bir canlının hücrelerine başka bir canlının DNA'sının belli bir bölümünün yerleştirilmesi işlemine gen aktarımı
denir. Bu sayede canlıda istenilen değişiklik yapılabilir. Örneğin, insanlardan alınan ve insülin hormonu üret-
mekle görevli olan gen bakterilere aktarılarak, bakterilerin insülin hormonu üretmesi sağlanır.
Bir hastalığı tedavi etmek amacıyla tedavi edici genleri aktarmaya ya da zararlı genleri etkisiz hale getirilme-
sine gen tedavisi denir.

Aşılama, hastalık etkeni olan bir mikrobun zayıflatılarak veya öldürülerek vücuda verilmesi işlemidir. Bu saye-
de vücut, verilen mikrobu tanır ve ona karşı savunma elemanı oluşturur. Böylece hastalık etkeniyle karşılaştı-
ğında onunla kolayca savaşabilir.

Biyoteknolojik uygulamaların etkileri

OLUMLU ETKİLERİ OLUMSUZ ETKİLERİ
Biyoteknolojik yöntemlerle hastalıklar tedavi edilebilmekte, Biyoteknolojik uygulamalardan biri olan genetiği değiştirilmiş
aşılar ve hormonlar üretilebilmektedir. organizma üretimi, çeşitli kolaylıkların yanı sıra olumsuzlukları da
beraberinde getirmiştir. Örneğin doğal besin tüketimine alışan
Ürünlerin besin değerlerini arttırma, raf ömrünü uzatma, çeşitli insan vücudu, farklı genetik yapıdaki besinleri yabancı madde
böcek ve hastalıklara karşı dirençlerini artırma gibi işlemler olarak algılayabilmekte ve alerjik reaksiyonlar gösterebilmekte-
yapılabilmektedir. dir.
Ayrıca kriminolojik çalışmalarda DNA analizi yapılarak suçlular Örneğin GDO’lu bir patates farelere zehir etkisi göstererek onların
tespit edilebilmektedir. bağışıklık sistemini bozmuştur.

69