Page 265 - 8meta_fen

ELEKTRİK YÜKLERİ VE ELEKTRİKLENME

Öğreten Özet

1. Sürtünme ile elektriklenme: Nötr cisimlerin birbirine sürtülmeleri sonucu zıt elektrik yükleriyle yüklenmesine sürtünme ile elekt­
riklenme adı verilir.

Yünlü kumaş İpek kumaş

Ebonit çubuk Cam çubuk
Ebonit çubuk, yün kumaşa sürtüldüğünde yün kumaşta Cam çubuğu ipek kumaşa sürttüğünüzde cam çubuktaki
bulunan ………………. yükler sürtünmenin etkisiyle ebonit ………………….. yükler sürtünmenin etkisiyle kumaşa geçer.
(3)
(1)
çubuğa geçer. Böylece ebonit çubuk ………………… elektrik Böylece cam çubuk …………………… elektrik yüküyle yük-
(4)
(2)
yüküyle yüklenmiş olur. lenir.
2. Dokunma (temas) ile elektriklenme: Elektrik yüklü cisimlere dokundurulan nötr cisimlerin elektrik yüklü hâle gelmesine dokun­
ma ile elektriklenme denir. Elektriklenme sırasında negatif yükler hareket ettiği için iki cismin arasında geçiş yapabilir. Bu geçiş
sırasında cisimdeki negatif yük sayısı azalır ya da artar. Böylece cisimde hangi yükün sayısı fazla ise cisim o yükle yüklenir.

Yük geçiş yönü Yük geçiş yönü

+ + + + Nötr + + + + – – – – Nötr – – – –

3. Etki (Tesir) ile elektriklenme: Yüklü bir cismin başka bir cisme dokundurulmadan sadece elektrik yüklerinin birbirini itmesi ve çek-
mesinden yararlanılarak yapılan elektriklenme çeşididir.

K L K L K L K L
+ + Nötr Nötr + + – + + + – – + + – – + +
+ + cisim cisim + + – + + + – – + + – – + +
–
+

Pozitif yüklü bir cisim nötr Nötr kürelerin en Etki ile geçici elektriklenen K ve L Böylece K cismi
K ve L kürelerine uzağındaki (–) yükler küreleri birbirinden ayrılıp (+) (–) L cismi (+)
yaklaştırılıyor. cismin en yakınına gelir. cisim uzaklaştırılır. yükle yüklenir.
1 2 3 4

Sürtünme ile elektriklenme özellikleri Dokunma ile elektriklenme özellikleri Etki ile elektriklenme özellikleri
• Sürtünme ile elektriklenen cisimler eşit • Dokunma ile elektriklenen cisimlerin • Etki ile elektriklenmede elektron alışve-
sayıda ve zıt yükle yüklenir. yükleri aynı olur. rişi olmaz.
• Sürtünen cisimler arasında alınan ve • Dokunma ile elektriklenmede cisimlerin • Cisimlerin kazandıkları elektrik yükleri
verilen yükler eşittir. toplam yükü paylaşılır. kalıcı değildir.
• Negatif (-) yükler hareket eder. • Cisimler arasında sadece negatif yükler • Cismin uçlarında biriken + ve - yükler
• Yalıtkanlar arasında gerçekleşir. hareket eder. birbirine eşittir.
• İletkenler arasında gerçekleşir.

öĞRETEN NoTLARIM

265