Page 255 - 8meta_tur

YAZIM KURALLARI

Öğreten Etkinlikler

Bağlaç Olan da / de’nin Yazılışı
Bağlaç olan da / de ayrı yazılır ve kendisinden önceki kelimenin son ünlüsüne bağlı olarak büyük ünlü uyumuna uyar:
Ne yapacak da bize bir müjde getirecek.

Dikkat: Ayrı yazılan da / de hiçbir zaman ta / te biçiminde yazılmaz:
Doğru: Buraya gelip de seni görmemek olmazdı.
Yanlış: Buraya gelip te seni görmemek olmazdı.

Dikkat: Ya sözüyle birlikte kullanılan da ayrı yazılır:
Doğru: Veysel ya da İsmail buraya gelsin.
Yanlış: Veysel yada İsmail buraya gelsin.

Dikkat: Da / de bağlacını kendisinden önceki kelimeden kesme ile ayırmak yanlıştır. Özel isimlere gelen de/da bağ-
lacı zaten ayrı yazılması gereken bir kelime olduğu için kesme işaretiyle ayrılmaz.
Doğru: Geziye Ahmet de gelecek.
Yanlış: Geziye Ahmet’te gelecek.

Bulunma Durumu Eki -da / -de / -ta / -te’nin Yazılışı
Bulunma durumu eki getirildiği kelimeye bitişik yazılır ve ses uyumuna göre -te/-ta’ya dönüşebilir. Bir ek olduğu için
özel isimlere getirildiğinde kesme işaretiyle ayrılır:
Konuyu okulda öğrenmiştik.
Sabahtan beri sokakta oynuyor.
Kalemim Ahmet’te kaldı.
Pratik bir yöntem olarak de/da’yı cümleden çıkardığımızda cümlenin anlamı tamamen bozuluyorsa durum ekidir, bitişik yazılır.
Bozulmayıp daralıyorsa bağlaçtır, ayrı yazılır. Fakat bu pratik yol bazı cümlelerde sıkıntı oluşturabilir. Bu durumlarda bağlaç olan
de/da’nın dahi anlamına geldiğini, bazı durumlarda yerine virgül getirebildiğimizi bilmemiz gerekiyor. Risk almamak açısından
durum ekinin eklendiği sözcükte bulunma anlamı kattığını, içinde anlamı verdiğini bilmemiz ve bu şekilde ayırmamız lazım.

Bağlaç Olan ki’nin Yazılışı
Bağlaç olan ki ayrı yazılır:
Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini.
Birkaç örnekte ki bağlacı kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır: belki, çünkü, hâlbuki, mademki, meğerki, oysaki, sanki, illaki.
Bu örnekler den çünkü sözünde ek aynı zamanda küçük ünlü uyumuna uymuştur.
Şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan ki sözü de ayrı yazılır:
Seni öyle göreceğim geldi ki.

Ki’nin yazımı konusunda öncelikle SİMBOHÇaM şeklinde baş harfleri verilen sanki, illaki, meğerki, belki, oysaki, halbuki, çünkü,
a’da bir bağlaç yok, mademki sözcüklerinin kalıplaşmış bağlaç olduğunu ve her zaman bitişik yazıldığını bilmemiz lazım. Bu
sözcükler dışında ki gördüğümüzde ki’yi ve bir önceki sözcüğü cümleden çıkartırız. Sonuna ler ekleriz. Bunlar Türkçede anlamlı
bir kelime oluşturursa o sözcükte ki bitişik, oluşturmazsa ayrı yazılır. Örneğin ‘‘Bahçedeki ağaçlar kurumaya başladı.” cümlesinde
bahçede ve ki sözcüğüne ler ekleyip bahçedekiler şeklinde anlamlı bir kelime buluruz. Bu ki bitişik yazılır. “O kadar çok çalıştı ki
inanamazsın.” cümlesinde ise çalıştı ve ki’yi çıkarıp ler eklediğimizde çalıştıkiler şeklinde anlamsız bir kelime oluşur. Bu durumda
ki ayrı yazılır. Unutma SİMBOHÇaM hep bitişik yazılır. Bunlara ler eklenmez.

255