Page 43 - 8prtjfen_sb_v1

Kalıtım - 2
16

1.

1856’da Mendel, kalıtım biçimlerini araştıracağı ve on yıl sürecek olan bir projeye başladı. Araştırmasına fareleri kullanarak baş-
lasa da bir süre sonra bal arılarına ve bitkilere geçti. En sonunda da temel model organizma olarak bahçe bezelyelerinde karar
kıldı. Mendel’in çalışmaları için bezelye bitkilerini seçmesinin birçok nedeni vardır. Bezelye bitkisi, kalıtım çalışmalarına uygun
bir organizmadır ve günümüzde hala birçok genetikçi tarafından kullanılmaktadır. Çok fazla tohum üretmeleri ve hızlı hayat
döngüleri gibi faktörler bezelyelerin işe yarar özelliklerindendir. Tohum rengi, boy uzunluğu, çiçek rengi gibi dışardan gözlene-
bilen fazla sayıda çeşit içermesi de Mendel’in bezelye bitkisini seçmesinin önemli bir nedenidir. Aynı zamanda, bezelye bitkileri
genellikle kendisini dölleyebilir, bu özelliği de bezelye bitkisinin avantajlarından birisidir. Ayrıca, bezelye bitkilerinin kontrollü bir
şekilde çaprazlanması kolaydır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi, Mendel’in çalışmaları için bezelye bitkisini seçmesinin sağladığı avantajlardan biri-
si değildir?
A) Bezelyelerin kendi kendini dölleyebilmeleri.
B) Bezelyelerin hızlı hayat döngüleri.
C) Bezelyelerin tohum rengi, boy uzunluğu, çiçek rengi gibi fazla sayıda çeşit içermesi.

D) Bezelyelerde diğer bitkilere göre daha az sayıda kromozom bulunuşu.

2. Mendel yaklaşık olarak otuz bin bezelye bitkisi üzerinde yaptığı deneylerin sonuçlarını 1865’te Doğa Tarihi Cemiyeti ile paylaş-
tı. Gözlemlediği örüntülere, topladığı verilere ve sonuçlarının matematiksel analizlerine dayanarak Mendel, aşağıdaki fikirleri
barındıran bir kalıtım modeli öne sürdü.
I. Çiçek rengi, bitki boyu ve tohum şekli gibi karakterler, farklı versiyonlarda olan ve sonraki nesillere aktarılabilen çift etkenler
tarafından kontrol edilir.
II. Etkenin bir versiyonu (baskın form), diğer versiyonun (çekinik form) varlığını gizleyebilir.
III. Eşleşmiş etkenler gamet(sperm veya yumurta) üretimi sırasında ayrılırlar, böylece her bir gamet rastgele yalnızca bir etken
alır.
IV. Farklı karakterleri kontrol eden etkenler birbirlerinden bağımsız olarak kalıtılır.
Buna göre Mendel’in öne sürdüğü fikirler ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Günümüzde geçerliliğini kaybetmişlerdir.
B) Kalıtım biliminin temeli olarak kabul edilirler.
C) Bilimsel deneyler sonucu ileri sürülmüşlerdir.
D) Modelinde etken olarak isimlendirdiği faktörlere günümüzde gen denilmektedir.

43