Page 197 - 5metafen

YIKICI DOĞA OLAYLARI

Öğreten Özet

Doğada insan kontrolü dışında meydana gelen, can ve mal kaybına neden olan doğa olaylarına yıkıcı doğa olayları denir.
Yıkıcı doğa olaylarının diğer bir adı ise doğal afetlerdir.

 Yıkıcı doğa olaylarına depremler, volkanik patlamalar, seller, heyelanlar, hortum ve kasırgalar örnek verilebilir.

DEPREM Deprem Öncesi Alınması Gereken Tedbirler:
Depremle ilgili bazı önemli kavramlar: ♦ Binalarımız depreme dayanıklı hâle getirilip
sigortalanmalıdır.
Fay: Yer kabuğunda oluşan arazi kırığına fay ♦ Deprem çantası oluşturulmalıdır.
denir. ♦ Aile afet planı oluşturulmalıdır.
Fay Hattı: Fayın başladığı ve bittiği noktalar arası ♦ Dolap, TV, buzdolabı gibi eşyalar duvara
mesafeye fay hattı denir. sabitlenmelidir.
Merkez (Deprem) Üssü: Deprem dalgalarının ♦ Ağır ve kırılabilir eşyalar alt raflarda
yeryüzüne en kısa mesafeden ulaştığı noktaya saklanmalıdır.
denir. Merkez üssünde deprem en şiddetli
hissedilir. Deprem Sırasında Yapılması Gerekenler:
♦ Sakin olunmalı, panik yapılmamalı
Deprem Bölgesi: Deprem oluşma ihtimalinin yüksek olduğu bölgeye denir. ♦ Yanan ocak ve vanalar kapatılmalı
Öncü deprem: Depremden önce meydana gelen küçük sarsıntılara denir. ♦ Devrilebilecek eşyalardan uzak durulmalı
Artçı deprem: Büyük bir depremin ardından oluşan küçük depremlere denir. ♦ Güvenli bir yerde çök kapan tutun
Deprem büyüklüğü: Deprem sırasında açığa çıkan enerjinin ölçüsüne denir. pozisyonda beklenmeli
♦ Merdiven ya da asansörlere gidilmemeli
Depremin büyüklüğünü sismograf adı verilen cihazla ölçeriz.
Deprem Sonrasında Yapılması Gerekenler:
♦ Sarsıntı bittikten sonra yangın tehlikesine
Deprem şiddeti: Yer yüzeyinden herhangi bir derinlikte olan depremin, karşı elektrik ve doğal gaz kapatılmalı
yeryüzündeki bir noktada oluşturduğu yıkım, panik, korku gibi etkilerine ♦ Aile bireyleri ile bir arada ve açık bir yerde
denir. beklenilmeli
Sismoloji (deprem bilimi): Deprem ile ilgili çalışmalar yapan bilim dalına ♦ Yetkililer izin vermedikçe, sağlam evlere dahi
denir. Bu bilimle uğraşan bilim insanları ise sismolog olarak adlandırılır. girilmemeli

Volkanik Patlamalar Sel
Yer altından fışkıran magmaya lav adı verilir. Bir bölgede toprağı belirli bir süre için tamamen veya kısmen su
Lavların büyük bir şiddet ile yer üstüne çıkması altında bırakan; ani, büyük ve düzensiz su akıntılarına sel denir.
olayına da volkanik patlamalar denir. Sel, genellikle şiddetli yağışlar sonucunda dere, çay ya da akarsu
♦ Volkan faaliyete geçtiğinde hızla o bölgeden yataklarından taşan suyun karaya taşınması ile meydana gelir.
uzaklaşılmalıdır. Selden korunma yolları:
♦ Volkanların yakınına yerleşim yeri ♦ Binalar akarsu yataklarına yapılmamalıdır.
kurulmamalıdır. ♦ Doğal bitki örtüsü ve ormanlar korunmalıdır.
♦ Barajlar kurularak akarsular kontrol altına alınmalıdır.

Heyelan Kasırga
Gevşek yamaçlardaki toprak ya da kayaların yerinden oynayarak Okyanuslardan başlayıp karaya doğru hareket
hareket etmesi olayına heyelan ya da toprak kayması adı verilir. eden ve hızı saatte 117 km’yi aşan rüzgâr
Toprağın yapısı, yağışlar ve eğim gibi faktörler heyelana sebep sonucunda oluşan hava olayına kasırga denir.
olabilir. Kasırgadan korunma yolları:
Heyelanlardan korunmak için alınabilecek önlemler: ♦ Kasırga uyarı sistemleri kurulmalıdır.
♦ Eğimli arazilerde ağaçlandırma çalışmaları yapılmalıdır. ♦ Binalarda sığınaklar yapılmalıdır.
♦ Dik yamaçların olduğu bölgelere istinat duvarı yapılmalıdır. ♦ Binalar kasırgaya dayanıklı olmalıdır.
♦ Heyelan riski fazla olan bölgelere yerleşim yerleri kurulmamalıdır.

197