Page 63 - 5metasos

HAriTAlAr Ne Diyor?

Öğreten Etkinlikler

Yeryüzünün tamamının ya da bir bölümünün kuş bakışı görünümünün belli bir oranda küçültülerek kâğıt üzerine
çizilmesine harita denir. Haritalardaki küçültme oranına ölçek adı verilir.

Büyük Ölçekli Haritalar Küçük Ölçekli Haritalar

• Gösterilen alan dardır. • Gösterilen alan geniştir.
• Ayrıntı fazladır. • Ayrıntı azdır.
• Küçültme oranı azdır. • Küçültme oranı fazladır.

4500 Yeryüzü şekilleri, fiziki haritalar üzerinde gösterilirken farklı renkler ve semboller kullanılır.
3500
2500 Haritadaki renk ve sembollerin yer aldığı bölüme, harita işaret tablosu veya harita anahtarı
1500
1000
500 (lejant) gibi isimler verilir. Yeryüzü şekillerinin yükseklikleri hesaplanırken deniz seviyesi
200
0 sıfır (0) metre olarak kabul edilir. Deniz seviyesinin altındaki derinlikler mavi rengin
tonlarıyla, deniz seviyesinin üstündeki yerler yüksekliğine göre sırasıyla yeşil, sarı, turuncu
ve kahverengi tonlarıyla gösterilir.
Plato: Akarsular tarafından derin bir biçimde yarılmış çevrelerine göre yüksekte kalan düzlüklerdir.
Göl: Karalar içindeki çukurlarda birikmiş durgun su kütleleridir.
Vadi: Akarsuların yataklarını aşındırarak oluşturduğu yeryüzü şekilleridir.
ova: Çevrelerine göre alçakta kalan, akarsular tarafından yarılmamış geniş düzlüklerdir.
Dağ: Çevresine göre daha yüksek ve tabandan zirveye kadar eğimli yamaçları olan yeryüzü şekilleridir.

Fiziki haritalar üzerinde dağ, deniz, ova, plato, vadi gibi yeryüzü şekilleri gösterilir. Siyasi hartalar ise illeri, ilçeleri
gösterir.

A) Kullanım amaçlarına göre haritaları tanımları ile eşleştiriniz.

1. Harita çizilirken yeryüzü şekillerinin gerçek ölçüleri istenilen oranda, yani belirli bir ………… oranında küçültülür ve
yeryüzü şekilleri çizim yapılacak alana sığdırılır.

2. Yükselti basamaklarına göre yeryüzü şekillerinin dağılışını gösteren haritalara ………. harita denir.

3. Yeryüzünün tamamının ya da bir bölümünün kuş bakışı görünüşünün belli bir ölçek dâhilinde küçültülerek bir düzlem
üzerine aktarılmasına …………… denir.

4. Haritalarda kullanılan özel işaretlerin ne anlama geldiğini gösteren bölüme haritanın dili anlamına gelen …………..
denir.

5. ……………; yağmurların, eriyen kar sularının ve kaynaklarda oluşan suların hemen hemen hepsi yeryüzünde eğim
boyunca akmasıyla oluşur.

63