Page 22 - og_7den_8e_Tur

7'DEN 8'E 2. BÖLÜM
CÜMLEDE ANLAM

CÜMLELER ARASI ANLAM İLİŞKİLERİ
1. Neden-Sonuç Cümleleri

Bir eylemin hangi nedenle (gerekçeyle) yapıldığını bildiren cümleye "neden-sonuç" cümlesi denir. Bu tür
cümlelerde yüklem “Niçin?”, “Neden?” sorularına cevap verir. Genellikle “için, -den dolayı, -diğinden, ile, diye,
çünkü vb.” ek, edat veya bağlaçlar kullanılır.

Örnek cümlelere baktığımızda bir eylemin
Örnekler: sebebi ve bu sebebe bağlı sonucu vardır. Bu
❖ Çok yorulduğu için uyuyakaldı. yüzden cümleler, iki bölümden oluşmuştur.
Neden Sonuç Sebebin hangi sonuca götürdüğü belirti-
lir. Örnek cümlede “çok yorulması” sebebi,
❖ Kar yağdı diye okullar tatil edildi. “uyuyakalma” sonucuna götürmüştür.
Neden Sonuç

2. Amaç – Sonuç Cümlesi

Bir eylemin hangi amaca (hedefe) bağlı olarak yapıldığını bildiren cümleye "amaç-sonuç" cümlesi denir. Bu
tür cümlelerde mutlaka “ulaşılmak istenen bir amaç” vardır. Yüklem “Hangi amaçla?” sorusuna cevap verir.

Amaç-sonuç cümleleri, bir eyle-
Örnekler: min hangi amaç için yapıldığını
❖ Susuzluğunu gidermek için ayran içti. belirtir. Bu açıdan amaç-sonuç
Amaç Sonuç ile neden-sonuç cümlelerini
ayırmak için cümlede eylemin
❖ Kışlık yiyecek ihtiyacını karşılamak üzere kurutma hazırladık. bir amaç için mi yapıldığı yoksa
Amaç Sonuç bir sebebin sonucu mu olduğu-
na dikkat etmek gerekir.

3. Koşul (Şart) Cümlesi

Eylemin gerçekleşmesinin bir koşula (şarta) bağlı olduğunu bildiren cümleye "koşul (koşul-sonuç) cümlesi"
cümlesi denir. Bu tür cümlelerde koşul anlamı genellikle “-sa/-sa” şart ekiyle sağlanır. Bunun dışında “ama,
mi, üzere, ki, -ince, -dikçe vb.” kelime veya eklerle de koşul anlamı sağlanabilir. Diğer bir ifadeyle bir eylemin
başka bir eyleme bağlı olmasıdır.

Örnekler: Koşul cümlelerinde bir eylemin
❖ Elimizdeki işimiz biterse diğer işleri o zaman yaparız. meydana gelmesi diğer bir olaya
Koşul Sonuç bağlıdır. Örneğin birinci cümlede
verilen diğer işe geçmek, eldeki
işin bitmesi şartına bağlıdır. Yine
❖ Buralara kar yağdı mı yollar çileye dönüşür.
Koşul Sonuç aynı şekilde “kar yağarsa yollar
çileye dönüşür.” Yolların çileye
dönüşmesi için karın yağması
gerekir.

21