Page 32 - og_7den_8e_Tur
P. 32
7'DEN 8'E 2. BÖLÜM
CÜMLEDE ANLAM
ATASÖZLERİ
❖ Uzun gözlem ve deneyimler sonucu söylenmiş ve halka mal olarak kalıplaşmış özlü sözlere atasözü denir.
Atasözleri, kim tarafından söylendiği belli olmadığı için anonimdir.
❖ Atasözleri kalıplaşmış olduğundan sözcüklerin yerleri değiştirilemez, sözcüklerin yerine eş anlamlıları bile
olsa kullanılamaz.
❖ Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar. Bu atasözünde “doğru” yerine “gerçek”
(Doğru söyleyeni kimse istemez.) veya “kovarlar” yerine “gönderirler”
sözcüğü kullanılamaz. Atasözleri kalıp-
❖ Yalnız taştan duvar olmaz. laşmış ifadeler olduğu için sözcükler
(Bir iş ortaklaşa yapılırsa daha kısa sürede biter.) değiştirilemez.
❖ Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.
(Yumuşak, hoşa giden, gönül alıcı, inandırıcı ve yerinde söylenmiş söz azgın kişinin bile inadını kırar; onu
yumuşatır ve yola getirir.)
❖ Atasözleri öğüt verir ve cümle şeklinde kurulur.
Damlaya damlaya göl olur. Atasözleri, deyimler gibi “-mak/-
Sabrın sonu selamettir. mek” ekini almamıştır. Cümle şeklin-
de kurulmuştur. Ayrıca deyimlerin
aksine atasözleri öğüt verir.
UYARI: Özdeyişler de atasözleri kadar uzun yıllar olmasa da gözlem ve deneyimlere dayanır. Buna rağmen
özdeyişlerin söyleyeni bellidir, atasözlerinin ise söyleyeni belli değildir. Bu yüzden özdeyişler, bir kişinin göz-
lem ve deneyimini kapsarken atasözleri daha kapsayıcı gözlem ve deneyimleri barındırır.
“Söz kalpten çıkarsa kalbe kadar gider, dilden çıkarsa kulağı aşamaz.” (Mevlana)
Yukarıdaki özlü sözde Mevlana içten konuşmayı, hissederek konuşmayı vurgulamıştır.
❖ Bazı atasözleri gerçek anlamda kullanılırken bazı atasözleri de mecaz anlamda kullanılabilir.
Akıl akıldan üstündür. (İnsan aklının bir başka insanın aklından daha üstün olduğu belirtilmektedir.)
Damlaya damlaya göl olur. ( Tasarruf etmenin önemini mecazlı bir şekilde belirtmiş.)
❖ Bazı atasözleri de hem gerçek hem de mecaz anlamlıdır.
Mecaz Anlam: Olamayacak bir işle uğraş-
manın anlamsızlığı belirtilmiştir.
❖ Akıntıya karşı kürek çekilmez.
Gerçek Anlam: Akıntıya karşı kürek çeksek
de yol alınamayacağı vurgulanmıştır.
31
