Page 148 - 8_sf_Tane Tane Fen Bilimleri Defter Kitap.indd

Maddenin Hâl Değişimi
Bir madde ısı alarak ya da ısı vererek bir hâlden başka bir hâle geçmesine hâl değişimi denir. Hâl değişimi fiziksel
bir değişimdir. Hâl değiştiren bir maddenin molekülleri birbirinden uzaklaşır ya da birbirine yaklaşır. Erime ve
buharlaşma olaylarında madde ısı alır, donma ve yoğuşma olaylarında ise madde bulunduğu ortama ısı verir.

Madde ısı alır Madde ısı alır

Er me Buharlaşma

Donma Yoğuşma
KATI SIVI GAZ
Madde ısı ver r Madde ısı ver r

Maddelerin hâl değiştirmesi için gerekli ısı, maddenin cinsine ve kütlesine bağlıdır. Saf maddeler hâl değiştirir-
ken sıcaklıkları sabit kalır. Örneğin buz erirken ya da su donarken sıcaklığı değişmez. Aynı şekilde su kaynarken
ya da yoğuşurken de sıcaklığı değişmez.

Hâl Değişim Grafikleri
Her saf maddenin kendine özgü hâl değiştirme sıcaklığı vardır. Örneğin buzun erime ve suyun donma sıcaklığı
0 °C, suyun kaynama ve yoğuşma sıcaklığı ise 100 °C dir.
Hâl değiştirme sıcaklığında olmayan bir madde ısıtıldığında sıcaklığı artmaya başlar ve hâl değiştirme sıcaklığı-
na geldiğinde hâl değiştirmeye başlar. Hâl değişimi süresince sıcaklığı sabit kalır.

Aşağıda -20°C’deki buzun ısıtılması esnasında gerçekleşen olaylar verilmiştir.

Buz Buz Su+Buz Su Su Su Su Su
o
o
o
o
o
o
o
o
-20 C 0 C 0 C 0 C 40 C 80 C 100 C 100 C
t = 0 t = 4 dk t = 12 dk t = 16 dk t = 18 dk t = 22 dk t = 24 dk t = 36 dk
BAŞLANGIÇ
ERİME KAYNAMA
Verilen bu olaya ait hâl değişim grafiği aşağıdaki gibi olacaktır.
Sıcaklık ( °C) Çizilen grafiğe göre madde;
V
100 IV I. zaman aralığında: Katı
II. zaman aralığında: Katı + Sıvı
III. zaman aralığında: Sıvı
III
IV. zaman aralığında: Sıvı

0 II V. zaman aralığında: Gaz
I 4 12 24 36
-20 hâllerinde bulunur.

148