Page 198 - Nartest_8_sf_Tane Tane inkilap Defter Kitap.indd

6. Cumhuriyet Halk Fırkası’nın kuruluşundan kısa bir 8. 1930 yıllara gelindiğinde ülkede yenileşme hare-
süre sonra parti içinde görüş ayrılıkları çıkmaya ketlerinin büyük bir çoğunluğu yerine getirilmiş-
başladı. Yapılan bazı yenilik hamlelerine ve bunla- ti. Fakat 1929 Dünya İktisadi bunalımının Türkiye
rın yapılış şekillerine yönelik eleştiriler nedeni ile üzerinde de olumsuz etkileri olmuştu. Halkın alım
parti içinde yeni bir muhalif grup oluştu. Muhalif gücü yükseltilememiş, bu durum halk arasında
grubun içinde yer alan, Millî Mücadele’nin önemli hoşnutsuzluk yaratmıştı. Uygulanan iktisadi poli-
çabalar göstermiş ve başarılar elde etmiş isimlerin- tikalar meclis içinde görüş ayrılıklarına neden
den Kâzım Karabekir, Ali Fuat (Cebesoy), Rauf Bey olmuştu. Ayrıca ülkede demokrasinin yerleşmesi-
(Orbay), Refet Bey (Bele) ve Adnan Bey (Adıvar) ni hızlandırmak, hükümetin faaliyetlerini denetim
Halk Fırkası’ndan istifa ederek Terakkiperver Cum- altında tutmak için yeni bir parti kurulması gereki-
huriyet Fırkası adıyla yeni bir parti kurdular (17 yordu. İşte böyle bir ortamda yukarıda bahsedilen
Kasım 1924). Partinin genel başkanlığına Kâzım sorunlara çözüm üretebilmek için Mustafa Kemal
Karabekir getirildi. Paşa, yakın arkadaşı Ali Fethi Bey’e 12 Ağustos
1930 tarihinde Serbest Cumhuriyet Fırkası adı veri-
Bu bilgilere bağlı olarak hangi seçenekteki
sonuca ulaşılması doğru olmaz? len yeni bir parti kurdurdu.
Yukarıdaki anlatıma bakılarak Serbest Cumhu-
A) Türkiye’de çok partili siyasi hayata geçiş yapılmıştır.
riyet Fırkası’nın kurulmasında hangi alandaki
B) Ülkemizde ilk çok partili hayat denemesi çok uzun sorunlara çözüm bulma isteği etkili olmamıştır?
sürmemiştir.
A) Siyasi B) Ekonomik
C) Cumhuriyet Halk Fırkası’nın uyguladığı politikalar
parti içinde rahatsızlıklara ve partiden kopmalara C) Askeri D) Sosyal
neden olmuştur.
D) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın başkanı Milli 9. Türkiye’nin ikinci muhalefet partisi olan Serbest
Mücadele’de Doğu Cephesi komutanlığını yapmıştır. Cumhuriyet Fırkası kuruluşundan kısa bir süre
sonra rejim ve laiklik karşıtları ile dolmaya baş-
ladı. Bunda kısa sürede iktidara gelme çabaları
ve bu çabalar nedeniyle partiye üye olmak iste-
yen kişilerin araştırma yapılmadan üyeliklerinin
kabul edilmesi etkili olmuştur. Partinin adı çeşitli
toplumsal olaylara da karışmıştır. Özellikle 4 Eylül
7. Ekonomide liberal, eğitimde milli esasları savu- 1930’da düzenlenen ve Ali Fethi Bey’in konuşma
nan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın progra- yapacağı İzmir mitingi sırasında yaralananlar ve
mında “Her türlü inanca ve fikre saygılı olunduğu” ölenler olmuştur. Bu gerilime Serbest Cumhuriyet
ifadesinin vurgulanması, zamanla yenilik karşıtla- ve Cumhuriyet Halk Fırkalı taraftarların arasında-
rının ve dini istismar eden kişilerin partinin içine ki sürtüşme neden olmuştur. Mustafa Kemal, bu
dolmasına neden oldu. Partinin bazı üyelerinin yaşananlardan çok demokrasinin sekteye uğra-
rejim karşıtı bir isyan olan Şeyh Sait İsyanı ile bağ- maması için her iki partiye de uyarılarda bulundu.
lantılı olduğunun ortaya çıkması üzerine parti 3 Siyasi gerilimi artıran yaklaşımlardan uzak durul-
Haziran 1925’te kapatıldı. ması gerektiğini söyledi. Bu açıklamadan kısa bir
süre sonra Ali Fethi Bey partiyi kapadığını açıkladı.
Yukarıda anlatılanlar Terakkiperver Cumhuri-
yet Fırkası’nın kapatılmasında; Bu anlatılanlara bakıldığında aşağıdakilerden
hangisine ulaşılamaz?
I. Cumhuriyet
A) Mustafa Kemal, yaşanan gerginlikten çok partili
II. Devletçilik hayatın zarar görmemesini istemiştir.

III. Laiklik B) Çok partili siyasi hayata geçişin ilk denemesi başarılı
IV. İnkılapçılık olmamıştır.
ilkelerinin hangilerine karşı yapılan faaliyetle- C) Serbest Cumhuriyet Fırkası yöneticileri partinin
rin etkili olduğunu göstermektedir? büyüme sürecini kontrol edememişlerdir.
D) İzmir Mitingi’nde yaşanan olaylar Serbest Cumhuri-
A) I ve II B) I,II ve III
yet Fırkasının kapatılmasında önemli rol oynamıştır.
C) I, III ve IV D) II, III ve IV

198