Page 254 - 8_sf_Tane Tane Türkce Defter Kitap
P. 254
5. Geçişsiz fiillere “-r, -t, -dır” eklerinden birini getirerek geçişli fiiller elde edebiliriz. Örneğin “Çocuk uyudu.” cüm-
lesinde “uyu-“ fiili nesne almadığı için geçişsizdir. Ancak “Çocuğu uyuttu.” cümlesinde “-t” ekini alan “uyut-“ fiili
geçişli olmuştur.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde geçişsizken geçişli hâle gelmiş bir fiil kullanılmış-
tır?
A) Odunları iki saat içinde kırdırdık.
B) Yeni aldığımız muhabbet kuşu hiç kendini sevdirmiyor.
C) Dünkü derste öğretmen fiilde çatı konusunu anlattı.
D) Akşam yemeği için etli kuru fasulye pişirmiş.
6. Bazı cümlelerde altını çizebileceğimiz bir nesne olmadığı hâlde fiil geçişli olabilir. Örneğin “Çalışanlar iş çıkışı
durakta bekliyorlardı.” cümlesinde nesne olmadığı hâlde “bekle-“ fiili geçişlidir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu durumu örnekleyen bir kullanım söz konusudur?
A) Salondaki sessiz bekleyiş bir süre sonra yerini gürültüye bıraktı.
B) Etrafındaki insanları sudan bahanelerle kırmak sana bir şey kazandırmaz.
C) Aslında geçen hafta öğretmen söylemişti.
D) Yıllar önce bu kazağı pazardan almıştım.
7. Bazı fiiller; “-ş, -ış, -iş, -uş, -üş” eklerinden birini alınca “bir işi birden çok kişinin birlikte veya karşılıklı yapma”
anlamı kazanabilir. Örneğin “Düğün için pek çok salonla görüştüm.” cümlesinde “gör-“fiili “-üş” eki almış ve işin
birden çok kişi tarafından karşılıklı yapıldığı anlamı kazanmıştır.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde “bir işi karşılıklı yapma” durumu söz konusudur?
A) Bahçedeki bülbüller hep bir ağızdan ötüşüyordu.
B) Her sabah işe giderken onlarca insanla selamlaşırım.
C) Patlama sonrası insanlar sağa sola kaçıştı.
D) Anneleri markete kadar gidince evde yalnız kalan afacanlar ağlaştılar.
8.
Cümleler Etken Edilgen Geçişli Geçişsiz
I. O gün eve dönerken durup eşi için bir demet papatya topladı.
II. Her gün annesiyle iş yerine yürüyerek giderdi.
III. Yine böyle bir yaz gecesi hem de gecenin bir yarısı kapı hızlı hızlı vuruldu.
IV. Sanatçı topluma eserleriyle faydalı olmaya çalışır.
Bu tablodaki hangi cümlelerde fiillerin çatı özelliğiyle ilgili yanlış işaretleme yapılmıştır?
A) I – III B) I – IV C) II – III D) II – IV
254
