Page 85 - 8meta_fen

BİYOTEKNOLOjİ

Öğreten Özet

BİYoTEKNoLojİ
Canlıların kalıtsal özelliklerinin değiştirilerek onlara yeni özellikler kazandırılmasına yönelik
çalışmalar yapan bilim dalına …………………… mühendisliği adı verilir.
(1)
Canlılar üzerinde bilim ve mühendislik ilkelerine dayanarak yapılan uygulamaların tümüne
………………………… denir.
(2)
Biyoteknoloji, genetik mühendisliği yöntemlerini araç olarak kullanan bir teknolojidir.

DİKKAT: Genetik mühendisliği ile biyoteknoloji iç içe geçmiş bilim dallarıdır. Genetik mühendisliği genlerle ilgili araştırmalar
yaparken, biyoteknoloji yeni ürünler ortaya çıkarır.

Biyoteknoloji; klasik biyoteknolojik yöntemler ve modern biyoteknolojik yöntemler olarak iki gruba ayrılabilir.
✦ Klasik biyoteknolojik yöntemler, yüzyıllardır insanların bakımını üstlendikleri canlıların ……………………….. seçilim ile seçilmesini
(3)
yani geleneksel ıslah çalışmalarını kapsar.
✦ Modern biyoteknolojik yöntemler ise temel bilimler ve mühendislik ilkelerini canlılara uygulayarak kısa sürede istenilen özellikte
ticari ürünler elde etmeyi kapsar. Modern biyoteknolojide insülin ve büyüme hormonu gibi hormonların üretimi, aşıların
geliştirilmesi, böceklere dayanıklı tarım ürünlerinin üretilmesi gibi çalışmalar yapılır.
GENETİK MüHENDİSLİĞİNİN UYGULAMA ALANLARI
Klonlama: Bir canlıda bulunan genin o canlıdan alınıp taşıyıcı bir canlının DNA’sıyla birleştirilip bir
hücreye nakledilmesi ve bu hücrenin çoğaltılması işlemine gen klonlanması adı verilir.
Gen Aktarımı: Bir canlının DNA’sında bulunan genin başka bir canlının DNA’sına aktarılmasına gen
aktarımı denir. Gen aktarımında aktarılan genle o canlıya da ……………. özellik kazandırılır. Gen
(4)
aktarımının kullanım alanlarından birisi gen tedavisidir. Örneğin, gen aktarımı sayesinde bakterilerin
insülin hormonu üretmesi sağlanmıştır.

Gen Tedavisi: Hasta hücredeki veya organdaki bozukluğu hücrenin genetik yapısını değiştirerek
düzeltme işlemidir. Gen tedavisinde hastalara tedavi edici gen aktarılır ya da zararlı genler etkisiz hale
getirilir.
Genetiği değiştirilmiş Organizma(GDO): Genetik mühendislerinin çeşitli
teknikler kullanarak kalıtsal yapısında değişiklikler yaptıkları organizmalara denir. Mısır, soya, pamuk,
başta olmak üzere marketlerde satılan bir çok ürün genetiği değiştirilmiş organizmalara örnektir.
DNA parmak izi: DNA’larda yer alan bazların dizilişinin çıkarılmasına denir.
Aşılama: Sperm hücreleri yumurta hücrelerini doğal olarak dölleyemediği zaman, özel bir aşı ile sperm
hücresinin genetik bilgisinin yumurta hücresine aktarılmasına aşılama ya da mikroenjeksiyon yöntemi adı verilir.
Rekombinant DNA teknolojisi: Farklı türlerden alınan DNA parçalarının kesilip yeniden birleştirilmesiyle yeni DNA parçası
oluşturulmasıdır. Rekombinant DNA, doğada doğal olarak bulunmayan farklı canlılardan alınarak oluşturulmuş yeni bir DNA’dır.
CRISPR-Cas9: Genetik mühendisleri ve tıp araştırmacılarının, DNA’nın çeşitli kısımlarına ekleme, çıkarma ya da DNA dizilimininde
değişim yapmalarına olanak veren bir teknolojidir.

öĞRETEN NoTLARIM

85