Page 107 - 8Gors_ok

5.
Denizaltılar suya nasıl dalar ve sudan nasıl çıkar?

Suyun üstüne bırakılan birçok cisim, suyun kaldırma kuvveti sayesinde batmadan yüzer. Bu cisim, ha f bir plastik
ördek de olabilir, tonlarca ağırlıktaki kocaman bir gemi de. Ancak plastik ördek kadar ha f olsa da küçücük bir taş
parçası suyun dibine batıverir. Çünkü hangi cismin suya batıp hangisinin yüzeceği cismin hacmine ya da kütlesine
değil, yoğunluğuna bağlıdır. Şöyle ki cismin yoğunluğu suyun yoğunluğundan azsa suyun kaldırma kuvveti
sayesinde cisim yüzer. Cismin yoğunluğu suyun yoğunluğundan fazlaysa kaldırma kuvveti, cismi su üstünde
tutamaz ve cisim suya batar.
Denizaltıların, “safra tankı” ve “basınçlı hava tankı” adı verilen iki ayrı bölmesi bulunan bir sistemi vardır. Denizaltının
suyun üstünde yüzmesini ya da suya dalmasını bu sistem sağlar. Safra tankları ve basınçlı hava tankı borularla
birbirine bağlıdır. Bu boralarda hava tankındaki basınçlı havayı durdurmaya ya da serbest bırakmaya yarayan
vanalar bulunur. Ayrıca safra tanklarının alt ve üst kısımlarında açılıp kapanabilen kapaklar vardır.
Safra tankları kapaklar ve vanaların açılıp kapatılmasıyla suyla ya da havayla doldurularak denizaltının yoğunluğu
ayarlanır. Denizaltı suyun üstündeyken safra tankları, hava ve bir miktar da suyla doludur. Bu durumda denizaltının
yoğunluğu suyun yoğunluğundan az olur. Böylece denizaltı su üstünde bir gemi gibi yüzebilir. Denizaltlarının suya
dalması istendiğinde safra tanklarının altında ve üstünde bulunan kapaklar açılır. Alt kapaklardan tanklara su
dolarken üst kapaklardan da tankların içindeki hava dışarı çıkar. Bu yoğunluk suyun yoğunluğundan fazla
olduğunda da denizaltı batar. Peki, denizaltının tekrar su yüzeyine çıkması istenirse ne yapılır dersiniz? İşte bu
durumda safra tanklarının alt kapakları açılır. Safra tanklarıyla basınçlı hava tankının arasındaki vanalar da açılır.
Böylece basınçlı hava tankındaki basınçlı hava safra tanklarına doğru hareket eder. Bunun sonucunda da safra
tanklarındaki su alt kapaklardan dışarı çıkarken yerine hava dolar. Bu durumda denizaltının yoğunluğu azaldığı için
denizaltı su yüzeyine çıkar.

Aşağıdakilerin hangisinde denizaltının bölümlerinden herhangi biri yanlış gösterilmiştir?
A) B) C) D)
Vanalar
Hava Hava
Kapaklar Kapaklar Basınçlı hava
Hava tankı Hava tankı

Safra tankları İniş Tankları Su Su

107