Page 13 - og_7den_8e_Tur
P. 13
7'DEN 8'E 1. BÖLÜM
SÖZCÜKTE ANLAM
8. GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER
Söylemde tekil olmasına rağmen anlamca geniş kapsamlı sözcüklere “genel anlamlı sözcükler”, anlamca daha
dar kapsamlı sözcüklere ise “özel anlamlı sözcükler” denir. Genel ve özel anlam, bir sözcüğün hitap ettiği tür
sayısı ile doğrudan ilgilidir.
Örnek:
❖ gül - çiçek – bitki – canlı – varlık
Özel Genel
Bu sözcükler, özelden genele doğru sıralanmıştır. Bu sözcükler içerisinde en özeli “gül” iken en geneli
“varlık” sözcüğüdür. Ayrıca her sözcük birbirine göre genel ya da özel olarak değerlendirilmektedir.
Örneğin “çiçek” sözcüğü, “bitki” sözcüğüne göre daha özeldir.
9. YAKIN ANLAMLI SÖZCÜKLER
Yazılışı ve okunuşu farklı olan, anlam olarak birbirine yakın anlamlı sözcüklerdir. Yani birbirini tamamen kar-
şılamayan, bazı durumlarda aynı anlamda kullanılırken bazı durumlarda da birbirinin yerine kullanılamayan
sözcüklerdir.
Örnek:
❖ “Basmak, çiğnemek, ezmek” sözcükleri yakın anlamlıdır.
“Çimlere basmak – Çimleri çiğnemek – Çimleri ezmek” şeklinde birbirinin yerine kullanılabilirken
“Sakız basmak – Sakız çiğnemek – Sakız ezmek” şeklinde kurulan söz gruplarından sadece “Sakız çiğne-
mek” anlamlı olmaktadır. Bu örneklerden anlaşılacağı gibi “basmak, çiğnemek, ezmek” sözcükleri yakın
anlamlıdır.
10. ÇOK ANLAMLILIK
Bir sözcüğün birden fazla anlam ifade etmesine denir. Çok anlamlılık; yakın anlam, mecaz anlam ya da anlam
genişlemesi ile meydana gelir.
Örnekler:
❖ Elindeki kitabı saatlerdir okuyor.
Bu sene başka bir lisede okuyacağım.
Törendeki en güzel şiiri ben okudum.
Üzüntüsü yüzünden okunuyordu.
Bu cümlelerde “okumak” sözcüğünün dört farklı anlamda kullanıldığını görmekteyiz. Her anlam bir-
birinden farklıdır ve birbirinin yerine kullanılamamaktadır.
❖ Kalemle kâğıda bir şeyler yazıyordu.
Yaradan böyle yazmış, şikâyet edemem.
Küçük yaşta beni okula yazdılar.
Bu cümlelerde “yazmak” sözcüğünün üç farklı anlamda kullanıldığını görmekteyiz.
Çok anlamlılık, LGS’de
karşımıza en çok çıkan
soru tiplerinden biridir.
12
