Page 208 - og_7den_8e_Tur

7'DEN 8'E 11. BÖLÜM
CÜMLENİN ÖGELERİ

ÖZNE:
Yüklemde bildirilen işi, oluşu, hareketi, durumu, kılışı yerine getiren; hakkında bilgi ve haber verilen ögeye
özne denir. Yani cümlede belirtilen işi yapan veya olanı karşılayan unsurdur.

➙ Özne, yükleme sorulan “Ne?/Kim?” sorularıyla bulunur.

İşçiler, iki gündür çalışıyor. (Kim?)
Özne Yüklem

Kitap birden elimden düştü. (Ne?)
Özne Yüklem

Önemli Not: Özne, bir kelimeden oluştuğu gibi kelime grubundan da oluşabilir.

Örnek:
Ali, okuldan geç gelmişti. Çocuk cıvıltıları, her yeri kaplıyordu.
Özne Yüklem Özne Yüklem

Özne Türleri:

A) Gerçek (Açık) Özne: Yüklemin bildirdiği eylemi gerçekleştiren özneye "gerçek özne" denir.
Örnek:
Kuşlar, sıcak bölgelere göç etmek için yollara düşmüştü.
Özne Yüklem

B) Sözde Özne: Yüklemin gösterdiği işi yapmadığı halde yapıyormuş gibi görünen özneye "sözde özne"
denir. Bu cümlelerde işi yapan belli değildir.
Örnek:
Ağacın dalları kesildi.
Sözde özne Yüklem
➙ Bu cümlede işi yapan belli değil ve işten etkilenen “ağacın dalları” özne görevinde kullanılmıştır.
ÖNEMLİ NOT:
Özne, cümle içerisinde cümle kuruluşunda doğrudan yazılmayabilir. Böyle durumlarda
özne, yüklemdeki kişi ekinden ya da kişi çekiminden bulunur. Bu durumda kullanılan özne “gizli özne”
olarak adlandırılır.
Örnek:
Ben, yarın size geleceğim. (Ben: Özne) ➙ Yarın size geleceğim: (Ben: gizli özne)
◆ Birinci cümlede özne doğrudan verilirken ikinci cümlede özne verilmemiştir ve yüklem çekiminden
bulunmuştur.

ETKİNLİK-2
Aşağıdaki cümlelerde yer alan yüklemleri bulup altlarını çiziniz.

1. Büyük hatalar her zaman çabuk fark edilir.
2. Nöbet tutan askerler kuş uçurtmuyordu.
3. Bilgi, insanı kanatsız uçuran bir güçtür.
4. Sevgiydi, insanlar arasındaki en güçlü bağ.

5. Uzun ve yorucu bir yolculuktan sonra Kars'taydık.
6. Bu topraklar, ecdadımın ocağıdır.
7. Herkes şahittir, sana verdiğim sözü tutacağıma

207