Page 209 - 8_sf_Tane Tane Fen Bilimleri Defter Kitap.indd

Besin Zinciri

Öğreten Bilgi

Besin Zinciri ve Enerji Akışı

Canlılar, yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için beslenmek zorundadır. Bazı canlılar ihtiyacı olan besini ken-
disi üretirken, bazıları da dışarıdan hazır alırlar.
Canlılar beslenme ilişkilerine göre üç gruba ayrılır: TANE TANE ÖĞREN
1. Üreticiler :
Kendi besinini kendisi üretebilen (fotosentez yapabilen) canlılardır. Yeşil bitkiler, algler, siyanobakteriler, su
yosunu ve öglena gibi canlılar üretici canlılardır.
2. Tüketiciler :
İhtiyaç duydukları besinleri kendileri üretemeyip dışarıdan hazır olarak alan canlılardır.

• Sadece bitkilerle beslenen tüketicilere otçullar denir. İnek, çekirge, ceylan, keçi ve zürafa otçul canlılardandır.
• Sadece hayvanlarla beslenenlere etçiller adı verilir. Aslan, timsah, tilki, köpek balığı ve çakal etçil canlılardan-
dır.
• Bazı canlılar ise hem bitki hem de hayvanlarla beslenir. Bu tür canlılara hem etçil hem de otçul tüketici (hep-
çil) adı verilir. İnsan, ayı, tavuk, serçe ve şempanze hepçil canlılardandır.
3. Ayrıştırıcılar :
Üretici ve tüketicilerin oluşturduğu ölü ve organik atıkların yıkımını ve parçalanmasını sağlayan canlılara ayrış-
tırıcılar denir. Bazı bakteriler ve bazı mantarlar ayrıştırıcı canlılardandır. Ayrıştırıcılar da tüketici canlıdır.

Besin Zinciri
Bir canlıdan diğer bir
canlıya beslenme yoluy-
la madde ve enerji akta- IŞIK
rılması sonucu oluşan
canlı dizilimine besin zin- B tk Çek rge Kurbağa Yılan Leylek
ciri denir.
• Besin zincirleri kesinlikle üretici bir canlıyla başlamak zorundadır.
• İkinci sırada kesinlikle otçul bir tüketici canlı olacaktır.
• Üçüncü ve daha sonraki basamaklarda etçil veya hepçil bulunabilir.
• Ayrıştırıcıların besin zincirinin her basamağı ile ilişkisi vardır.
Doğadaki bir canlı birden fazla farklı besin zincirlerinde bulunabilir. Farklı besin zincirlerinin bir araya gelmesi
ile besin ağı oluşur.

Ekoloji Piramidi
Besin zincirinde yer alan basamaklar arasında bulunan ilişki ekoloji
piramidi ile ifade edilir. Üreticiler ekoloji piramidinin ilk basamağında,
1. dereceden tüketiciler ikinci basamağında, 2. dereceden tüketiciler
ise üçüncü basamağında yer alır. Ayrıştırıcı olan bakteri ve mantarlar
ise besin piramidinin her basamağında yer alabilir.
• Bitkiler, Güneş’ten aldıkları enerjiyi kullanarak besin üretir. Besin-
lerdeki enerjinin büyük bir bölümünü kendileri için kullanırlar.
• Besin piramidinde her basamaktan bir üstteki basamağa sahip
olunan enerjinin yaklaşık %10'u aktarılır.
• Üst basamaklara çıkıldıkça aktarılan enerji azalır.
• Üst basamaklara çıkıldıkça biyolojik birikim (atık madde) artar.

209