Page 159 - 8meta_fen

MADDENİN ISI İLE ETKİLEŞİMİ

Öğreten Özet

Isı ve Sıcaklık
Bütün maddeler kendilerinin özelliklerini taşıyan oldukça küçük taneciklerden oluşmaktadır. Örneğin su, su moleküllerinin
bir araya gelmesiyle oluşmaktadır. Maddeyi oluşturan tanecikler ise sürekli hareket halindedir ve her birinin mekanik (kinetik
ve potansiyel) enerjisi vardır.
➢ Maddenin taneciklerin sahip olduğu mekanik enerjilerinin toplamı o maddenin .................................... olarak adlandırılır.
(1)
➢ Bir maddenin ya da ortamın moleküllerinin sahip olduğu ortalama hareket (kinetik) enerjisine ise ................................. denir
(2)
ve .................................. ile ölçülür. Sıcaklığın birimi ise celsius °C dir.
(3)
➢ Sıcaklıkları farklı iki madde birbirine temas ettirildiğinde sıcaklığı fazla olan maddeden sıcaklığı az olan maddeye sıcaklık-
ları eşitlenene kadar iç enerjinin bir kısmı aktarılır. İç enerjinin sıcaklıkları farklı olan maddeler arasında aktarılan miktarına
................................... denir. Isı bir enerji türü olup direkt ölçülemez. Ancak alınan ya da verilen ısı .................................... kabı ile
(4)
(5)
hesaplanabilir. Isı enerjisinin birimi kalori (cal) ya da joule’dür (J).

➢ Hâl değişiminin olmadığı durumlarda dışardan ısı enerjisi alan bir maddenin iç enerjisi artacağı için ortalama hareket enerjisi
de yani sıcaklığı da artar ve maddede sıcaklık değişimi gerçekleşmiş olur. Bu olaya ısınma denir.
➢ Bir maddenin sıcalık değişimi; maddenin ............................, ............................... ve verilen ................................... miktarına bağlıdır.
(8)
(7)
(6)
Sıcaklık Değişiminin Maddenin Cinsi İle İlişkisi

➢ Saf bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 °C artırmak için gerekli olan ısı miktarına özısı denir. Her maddenin öz ısı değeri farklı
olduğu için öz ısı, ayırt edici bir özelliktir. “c” harfi ile gösterilir. Birimi cal/g°C ve J/g°C şeklinde ifade edilir.
➢ Özısısı büyük olan maddeler geç ısınıp geç soğurken, özısı küçük olan maddeler çabuk ısınıp çabuk soğur.
➢ Kütleleri ve ilk sıcaklıkları eşit olan farklı maddeler özdeş ısıtıcılar ile eşit süre ısıtıldığında maddelerde hâl değişimi gözlemlen-
miyor ise özısısı küçük olanın sıcaklık değişimi daha fazla olur.
Aşağıda kütleleri ve ilk sıcaklıkları eşit olan su ve alkolün özdeş ısıtıcılarla eşit süre ısıtılması sonucu sıcaklıklarındaki değişimler
gösterilmiştir. (Suyun özısısı > alkolün özısısı)

o
o
o
30 C 30 C 50 C 80 C
o
Su Alkol 10 dak ka sonra Su Alkol
200 g 200 g

➢ Isıtma sonunda özısı küçük olan maddenin sıcaklık değişiminin daha fazla olduğu görülür.

öĞRETEN NoTLARIM

159