Page 55 - 8meta_fen

KALITIM

Öğreten Özet

KALITIM
✦ Canlılarda çeşitliliğe neden olan her bir özelliğe karakter denir. Karakterler iki grupta incelene-
bilir.
1. Kalıtsal olmayan karakterler: Vücut kütlesi, saç uzunluğu gibi insanlardaki karakterler canlı
tarafından yaşam süresince kazanılır ve yavru bireylere aktarılmaz.
2. Kalıtsal karakterler: Genlerle nesilden nesile aktarılan kan grubu, göz rengi, saç rengi, boy
uzunluğu gibi özellikler insanlardaki kalıtsal karakterlere örnektir.
✦ Kalıtsal özelliklerin nesilden nesile nasıl aktarıldığını araştıran bilim dalına ……………. (genetik)
(1)
denir.
✦ Bezelyeler üzerinde yaptığı çalışmalar sonucunda bir canlının özelliklerinin kalıtım yoluyla sonra-
ki kuşaklara nasıl aktarıldığını açıklayan ve kalıtım biliminin babası sayılan Avusturyalı bilim insanı
Gregor …………….. ’dir.
(2)
Kalıtım ile İlgili Kavramlar

Gen: Canlıların sahip olduğu her bir özelliği yani her bir karakteri belirleyen kalıtım birimlerine (DNA parçalarına) gen denir.
Genler harflerle gösterilir. Baskın gen …………… harf, çekinik gen ise aynı harfin …………… ile gösterilir. Örnek: A, a, B, b, …
(4)
(3)
Alel gen: Canlıların sahip olduğu her bir karakter (özellik) için biri …………….. diğeri ……………… gelen her bir gene alel
(5)
(6)
gen, iki alel gene de alel gen çifti denir. Örnek: AA, Kk, uu …

Baskın (dominant) gen: Etkisini (bulunduğu Çekinik (Resesif) Gen: Baskın genle birlikte
fenotipte) her zaman gösterebilen, ………… harflerle olduğunda fenotipte etkisini göstermeyen ,………..
(7)
(8)
gösterilen ve en çok ortaya çıkan genlerdir. harflerle gösterilen ve en az ortaya çıkan genlerdir.
Örnek: Siyah saç geni(S), koyu ten geni(K) Örnek: Sarı saç geni(s), açık ten geni(k)

Homozigot (Saf) döl: Canlıdaki alel genlerin her ikisinin de …………. olması durumudur. Yani gen çiftinin ikisinin de baskın
(9)
veya ikisinin de çekinik olması durumudur. Örnek: AA, BB, aa, bb, …
Heterozigot (Melez) döl: Canlıdaki alel genlerin birbirinden ………… olması, yani alel genlerin birinin baskın, birinin
(10)
çekinik olması durumudur. Heterozigot dölde daima baskın gen etkisini gösterir. Örnek: Aa,Bb,Yy,…

Genotip: Bir canlının gen yapısına genotip adı verilir. Fenotip: Bir canlının dış görünüşüne fenotip denir. Bazı
Canlının bir karakter bakımından saf mı melez döl fenotiplerde sadece genler etkiliyken bazı fenotiplerde
mü olduğunu gösterir. Bir karakterin en fazla üç tip hem gen hem de çevresel etmenler etkilidir.
genotipi olur. Bunlar: AA, Aa, aa

Bezelye Bitkisinde Bulunan Bazı Karakterler

Çiçek Çiçek Tohum Tohum Meyve Meyve Bitki
Rengi Durumu Rengi Şekli Şekli Rengi Boyu

Baskın Özellik Mor Yanda Sarı Düz Düzgün Yeşil Uzun

Çekinik Özellik Beyaz Uçta Yeşil Buruşuk Boğumlu Sarı Kısa

55