Page 59 - 8meta_fen

KALITIM

Öğreten Özet

İNSANLARDA CİNSİYETİN BELİRLENMESİ
✦ İnsan hücrelerinde 46 tane kromozom bulunur. Bu 46 kromozomdan 44 tanesi vücut
özelliklerini, 2 tanesi cinsiyeti belirler. Dişi Erkek

✦ Cinsiyet kromozomları şekillerinden dolayı “X” ve “Y” kromozomları olarak adlandırılır. Cinsiyet
(1)
(2)
kromozomları kadında ……….., erkekte …………’dir.
46 46
✦ ......……….. bölünmeyle oluşan üreme hücrelerinde …………. tane kromozom bulunur.
(4)
(3)
44 + XX x 44 + XY
✦ Anneden gelen gamet tek çeşittir; (22 + X).
✦ Babadan gelen gamet iki çeşittir; (22 + X), (22 + Y).
XX XY XX XY
✦ Anne döllenme sırasında sadece X kromozomu verebileceğinden cinsiyetin belirlenmesinde Dişi Erkek Dişi Erkek
rolü yoktur. Cinsiyeti babadan gelen kromozomlar belirler.

✦ Eğer babadan X kromozomu gelirse çocuk ……..…….(XX), babadan Y kromozomu gelirse çocuk ……………..(XY) olur.
(5)
(6)
AKRABA EvLİLİĞİNİN SAKINCALARI:
Sağlıklı anne ve baba
✦ Kromozomlar vücuda ait özelliklerle birlikte kalıtsal hastalıkların taşınması ve sağlıklı gen
aktarılmasında da etkilidir. Bu hastalıkların en yaygın olanları renk körlüğü, hemofili,
albinoluk, şeker hastalığı, altıparmaklılıktır.
hastalık hastalık
✦ Akraba olan insanlarda genetik yapı, akraba olmayan insanlara göre daha fazla gen gen
………………… gösterir.
(7)
✦ Çekinik genlerin akraba evliliklerinde homozigot olarak ortaya çıkma ihtimali daha
yüksektir. Soylarında böyle bir kalıtsal hastalık bulunan bireylerin akraba evliliğinden
kaçınması gerekir.

SoYAĞACI:
Hastalık gen Hastalık gen Kalıtsal hastalık
taşımayan taşıyan görülen çocuk
NoT: Soyağacı problemlerini 10. Sınıf biyoloji dersinde göreceksiniz. Aşağıda soyağacı sağlıklı çocuk sağlıklı çocuk
ile ilgili temel bilgiler verilmektedir.

✦ Canlılardaki bazı kalıtsal özelliklerin birkaç nesil boyunca etkilerini gösteren şemalara soyağacı denir.

✦ Soyağaçlarında bireyleri temsil eden şekillerin içleri boş veya dolu olabilir. İçi boş olan şekiller bireylerin sağlam, içi dolu olan şekiller ise bireylerin
hasta olduğunu gösterir.

ÖRNEK: ÇÖZÜM:
Aşağıdaki soyağacında bulunan bireylerin genotiplerini Kalıtsal hastalıklar çekinik genle taşındığından sağlıklı bireyler “AA” ya
tespit edelim. da “Aa” genotipine sahip olurken hasta birey kesinlikle “aa” genotipine
sahip olmalıdır.
✦ 4 numaralı dişi hasta olduğundan genotipi “aa” olmalıdır.
Sağlıklı d ş
1 2 ✦ 1 ve 2 numaralı anne ve baba 4 numaralı bireye hastalık geni
Sağlıklı erkek verdiğinden her ikisinin genotipi de “Aa” olmalıdır.
Hasta d ş ✦ 3 ve 5 numaralı bireyler sağlıklıdır. Genotipleri “AA” ya da “Aa” olabilir.
3 4 5
Hasta erkek

59