Page 235 - 8meta_tur

YAPISINA GÖRE CÜMLELER

Öğreten Etkinlikler

1- Tek Yüklemli Cümle: Yükleminin dışında başka bir yargı bildiren ögesi olmayan cümlelere tek yüklemli cümleler (basit) denir.
Yüklem dışında fiilimsiler da yargı bildirir. Bu yüzden tek yüklemli cümlelerde fiilimsi bulunmaz. Ancak yüklemin son kelimesi
fiilimsi olabilir.

Senin için aldım bu güzel gülü.( Yüklem bir tane olduğu için ve fiilimsi olmadığı için tek yüklemli cümledir.)
Yüklem

Çelik çomak oyununda amaç rakibi dengesiz yakalamaktır. (Yüklem bir tanedir. Yüklem olan sözcük aynı zamanda fiilimsidir fakat
Yüklem
sözcük yüklemin ana kelimesi olduğu için ikinci bir yargı oluşmaz. Bu yüzden cümle tek yüklemli cümledir.)

Mehmet, sorulara hemen cevap veren, başarılı bir öğrencidir. (Cümlede tek bir yüklem vardır. Aynı zamanda yüklemi oluşturan sözcük
Yüklem
grubunda bir de fiilimsi vardır. Bu durumda fiilimsi yüklemin son sözcüğünde olmadığı için ayrı bir yargı oluşturur. Bu yüzden cümle
tek yüklemli cümle değildir.)

2- Fiilimsi Bulunan Cümle: Cümlede yüklemin ana kelimesinin dışında başka bir yargı bildiren bir fiilimsi olursa bu cümlelere tek
yüklemli, içinde fiilimsi bulunan cümle (birleşik) denir. Fiilimsiler yan cümle oluşturur. Bir cümlede kaç fiilimsi varsa o kadar yan
cümle vardır. Fiilimsi bulunan cümlelerde mutlaka tek yüklem olmalıdır. Birden çok yüklemli cümlelerdeki fiilimsiler o cümleyi
fiilimsi bulunan cümle yapmaz.

Okul bahçesinde bulunan para Ali’ninmiş. ( Cümlede bir tane yüklem vardır. Yüklemin dışında bir tane de fiilimsi olduğu için cümle
Fiilimsi Yüklem
içinde fiilimsi bulunan cümledir.)

Yaptığı haksızlığı anladı, özür diledi. (Cümlede fiilimsi vardır. Ancak birden çok yüklem olduğu için cümle içinde fiilimsi bulunan cümle
Fiilimsi Yüklem Yüklem
değildir.)

3- Birden Çok Yüklemli Cümle: Birden çok yüklemi bulunan cümlelerde yüklemler noktalama işaretleriyle(virgül, noktalı virgül)
birbiriyle bağlanmışsa birden fazla yüklemi bulunan(sıralı) cümle oluşur. Bu cümlelerde mutlaka en az iki yüklem olmalıdır. Tek
yüklemi olan ama içinde virgül veya noktalı virgül bulunan cümleler birden çok yüklemli cümle değildir. Birden çok yüklemli
cümlelerde fiilimsi olup olmamasına bakılmaz.

Masa tenisi turnuvasına katıldı, okulu güzelce temsil etti. (Bu cümlede iki yüklem virgülle bağlandığı için cümle birden fazla yüklemli
Yüklem Yüklem
cümle olur. )

Ayşe, Harun ve Sevil derse geç kaldı. (Bu cümlede bir tane yüklem vardır. Cümlede eş görevli sözcükleri bağlayan virgül kullanılmıştır.
Eş görevli sözcükler Yüklem
Virgül, birden çok yüklemi bağlamadığı için cümle birden çok yüklemli cümle değildir.)

235