Page 231 - 8meta_tur

ANLAMINA GÖRE CÜMLELER

Öğreten Etkinlikler

Gerçekleşmiş veya gerçekleşecek bir olayı, bir durumu anlatan cümleler olumlu cümlelerdir. Bu durum veya olayın gerçekleş-
mediğini, gerçekleşmeyeceğini anlatan cümleler ise olumsuz cümlelerdir. Özellikle cümlenin anlamı değerlendirilirken yükle-
min iyi, güzel; kötü, çirkin gibi çağrışımlarına değil kötü de olsa o işin yapılıp yapılmadığına bakmalıyız. Örneğin “Top oynarken
ayağını kırmış.” cümlesi anlamca olumluyken “Bu aralar hüzünlü değil.” cümlesi anlamca olumsuzdur. Anlamca olumsuz cümle-
lerde yüklemde -me/-ma,-sız/-siz ekleri, değil veya yok sözcükleri bulunur. Cümleler anlamına göre incelenirken mutlaka yükle-
me bakmalıyız. Yüklem dışındaki fiilimsilerin aldığı olumsuzluk ekleri cümleyi olumsuz yapmaz.

4. Aşağıda verilen cümleleri anlamlarına göre inceleyiniz. Olumlu cümleleri olumsuz, olumsuz cümleleri olumlu yapınız.
1- Cebinde beş kuruş parası yoktu.
…………………………………………………………………….
2- Ara sıra boş vakitlerinde yanıma uğruyordu.
……………………………………………………………………
3- Yaptığı hareketler hiç de komik değildi.
……………………………………………………………………
4- Kitabın ön sözünü bile henüz okumamıştı.
……………………………………………………………………
5- Yeni alınan golcü ikili mücadelelerde çok etkisizdi.
……………………………………………………………………
6- Yaşından beklenmeyecek olgunluktaydı.
……………………………………………………………………

Cümlelerin anlamına bakarken olayın iyi veya kötü olmasına değil, gerçekleşip gerçekleşmemesine bakılır. Gerçekleşen veya
cümleye göre gerçekleşecek olan olayların anlatıldığı cümleler olumludur. Gerçekleşmeyen ve gerçekleşmeyecek olan cümleler
olumsuzdur. Bazı cümlelerin yüklemi şekil bakımından olumsuzluk içermesine rağmen anlamca olumludur. Bazı cümlelerde ise
şekil bakımından olumsuzluk yoktur fakat anlamca olumsuzdur.

5. Aşağıdaki tablodaki örneği ve verilen cümleleri inceleyiniz. Cümleleri şekillerine göre ve anlamına göre örnekteki gibi
kutucuklara yazınız.

Cümle Şekle Göre Anlamına Göre

1. Ne derslerine çalışıyor ne kitap okuyor. Olumlu Olumsuz

2. Aslında beni sevmiyor değil. ........................ ........................

3. Annenin yanına gitmeyi istemez miyim? ........................ ........................

4. Başka bir şehre taşınma konusunu bir daha açacak değilim. ........................ ........................

5. Mustafa da az uyanık değildi. ........................ ........................

6. Bu sözler ne seni ne beni oyalar. ........................ ........................

231