Page 269 - 8meta_tur

YAZIM KURALLARI

Öğreten Etkinlikler

b. Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki başı sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları:
aşçıbaşı, binbaşı, çarkçıbaşı, çeribaşı, ele başı, mehterbaşı, onbaşı, ustabaşı, yüzbaşı vb.

c. Ağa, baba, bey, efendi, hanım, nine vb. sözlerle kurulan birleşik kelime ler:
ağababa, ağabey, beyefendi, efendibaba, hanımanne, hanımefendi, hacıağa, kadınnine, paşababa vb.

ç. Biraz, birçok, birçoğu, birkaç, birkaçı, birtakım, herhangi, hiçbir, hiç biri belirsizlik sıfat ve zamirleri de gelenekleşmiş olarak biti şik
yazılır.
15. Ev kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik ya zılır:
aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi, gözlemevi, huzurevi, kahveevi, ko nukevi, orduevi, öğretmenevi, polisevi, yayınevi vb.

16. Hane, name, zade kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelime ler bitişik yazılır:
çayhane, dershane, kahvehane, yazıhane; beyanname, kanunname, se yahatname, siyasetname; amcazade, dayızade, teyzezade vb.

17. -zede ile oluşturulmuş birleşik kelimeler bitişik yazılır:
depremzede, afetzede, selzede, kazazede vb.
18. Farsça kurala göre oluşturulan sözler bitişik yazılır:
âlemşümul, cihanşümul; darıdünya, ehli beyit, ehvenişer, erkânıharp, gayrimenkul, gayrimeşru, Kuvayımilliye, Misakımillî, suikast;
cürmümeşhut, hamdüsena, hercümerç, hüsnükuruntu, hüsnüniyet vb.

19. Arapça kurala göre oluşturulan sözler bitişik yazılır:
aliyyülâlâ, ceffelkalem, darülaceze, darülfünun, daüssıla, fevkalade, fevkalbeşer, hıfzıssıhha, hüvelbaki, şey hülislam, tahtelbahir, tahteşşuur;
aleykümselam, Allahualem, bismillah, fenafillah, fisebilillah, hafazanallah, inşallah, maşallah, velhasıl vb.

20. Müzikte kullanılan makam adları bitişik yazılır:
acembuselik, hisarbuselik, muhayyerkürdi vb.

UYARI: Bir sıfatla oluşturulan usul adlarında sıfat ayrı yazılır:
ağır aksak, yürük aksak, yürük semai vb.
21. Kanunda bitişik geçen veya bitişik olarak tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik yazılır:
İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay, Yükseköğretim Kurulu, Açıköğretim Fakültesi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi vb.

22. Renk adlarıyla kurulan bitki, hayvan veya hastalık adları bitişik yazılır:
akağaç, alacamenekşe, karadut, sarıçiçek; alabalık, beyazsinek, bozayı; aksu, akbasma, mavihastalık, maviküf vb.

Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler
1. Etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak yar dımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya
türemesine uğramazsa ayrı yazılır:
alt etmek, arz etmek, azat etmek, dans etmek, el etmek, göç etmek, ilan etmek, kabul etmek, kul etmek, kul olmak, not etmek, oyun etmek,
söz etmek, terk etmek, var ol mak, yok etmek, yok olmak vb.

2. Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğ ramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.

a. Hayvan türlerinden birinin adıyla kurulanlar:
kedi balığı, kılıç balığı, köpek balığı, ton balığı, ardıç kuşu, arı kuşu, çalı kuşu, deve kuşu, muhabbet kuşu,ağustos böceği, ateş böceği, cırcır
böceği, hamam böceği, at sineği, et sineği, meyve sineği, deniz yılanı, ok yılanı, su yılanı; Ankara keçisi, dağ keçisi, yaban keçisi; fındık faresi,
tarla faresi; dağ sıçanı, tarla sıçanı; Beç tavuğu, dağ tavuğu; ada tavşanı, yaban tav şanı; kaya örümceği, şeytan örümceği; bal arısı, yaprak arısı;
Pekin ördeği, deniz ördeği; Ankara kedisi, bozkır kedisi; Afrika domuzu, yer domuzu vb.

269