Page 287 - 8meta_tur

İKİ NOKTA, ÜÇ NOKTA, SORU İŞARETİ, ÜNLEM İŞARETİ, KISA ÇİZGİ,
UZUN ÇİZGİ (KONUŞMA ÇİZGİSİ)
Öğreten Etkinlikler

Soru İşareti:
• Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur.
ÖRNEK: Buraya daha önce gelmiş miydiniz?
• Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur.
ÖRNEK: Adınızı söylediniz. Peki, soyadınız?
• Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
ÖRNEK: Yunus Emre (1240 ?-1320), (Doğum yeri: ?)
Ünlem İşareti:
• Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ifadelerin sonuna konur.
ÖRNEK: Yaşasın, annem sizinle gelmeme izin verdi!
• Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
ÖRNEK: Gençler! Bu ülke sizin ideallerinizle yükselecektir.
• Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
ÖRNEK: Tek seferde yüz şınav (!) çekebilirmiş.
Kısa Çizgi:
• Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur.
ÖRNEK: Bu sefer de başarı-
lı olamazsan ne yapacağız?
• Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur.
ÖRNEK: Haziran ayı -en kurak mevsimdir- daha sıcak geçecekmiş.
• Kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırmak için kullanılır.
ÖRNEK: “Sevgisizlik” sözcüğü “sev-gi-siz-lik” şeklinde kök ve eklerine ayrılır.
• Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır.
ÖRNEK: “Sızdırmak” sözcüğünün kökü “sız-“ dır.
• İsim yapma eklerinin başına, fiil yapma eklerinin başına ve sonuna konur.
ÖRNEK: Türkçede “-daş” isimden isim, “-tır-“ fiilden fiil yapım ekidir.
• Heceleri göstermek için kullanılır.
ÖRNEK: “Anne” sözcüğü “an-ne” şeklinde hecelerine ayrılır.
• Arasında, ve, ile, ila, …-den …-e anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar arasında kullanılır.
ÖRNEK: İngiltere-Fransa maçı 11-13 saatleri arasında oynandı.
ÖĞRETEN NOT: Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz.
ÖRNEK: Bugün seni üç-beş kişi sordu. (Üç ile beş arasına kısa çizgi konulmamalıdır.)
Uzun Çizgi (Konuşma Çizgisi):
• Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır.
ÖRNEK: — Çaya şeker attın mı?
— Şekere ne gerek var, sen varsın ya…
ÖĞRETEN NOT: Konuşmalar tırnak içinde verildiğinde uzun çizgi kullanılmaz.
ÖRNEK: Arabamız tutarken Erciyes’in yolunu:
“Hancı dedim, bildin mi Maraşlı Şeyhoğlu’nu?”

287