Page 109 - 8meta_tur

PARAGRAFIN YAPI ÖZELLİKLERİ

Öğreten Etkinlikler

Paragraf Oluşturma: Paragrafı oluşturan cümleler, konu bütünlüğünü sağlayacak şekilde, birbiri ardınca sıralanmalıdır. Çünkü
her cümle paragraf denilen bütünün bir parçasıdır. Verilen cümlelerden “anlamlı” bir paragraf oluştururken cümleler arasındaki
bağlantıyı sağlayan sözcük ve sözcük gruplarına dikkat etmek gerekir. En az iki cümle arasında bağlantı kurmak bile soruyu
çözmekte büyük fayda sağlar. Paragraf oluşturulurken karışık olarak verilen cümleler içinden ilk cümleyi tespit etmek de çok
önemlidir. Bu ilk cümle “kendisinden önce bir şeyler varmış” izlenimi oluşturmamalıdır.

ÖRNEK: I. Hâliyle yapılan her araştırma, her keşif bir diğerine giden kapıyı aralıyor.
II. Bu nedenle gökyüzüyle ilgili araştırmalar da çok eskilere dayanıyor.
III. Hatta araştırmalar uzayda devam edebiliyor.
IV. Gökyüzü, binlerce yıldır insanlığın ilgisini çekiyor.
V. Bu nedenle yıllardır tüm dünyadan pek çok bilim insanının katkısıyla artık uzay yolculukları yapılabiliyor.

Bu cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturmak için doğru sıralama “IV – II – I – V – III” şeklinde olmalıdır. Bu sıralamayı yaparken
“Gökyüzü, binlerce yıldır insanlığın ilgisini çekiyor.” cümlesinin paragrafın ilk cümlesi olduğunu görebiliyoruz. Çünkü bu cümle
“kendisinden önce anlatılan bir şeyler varmış” izlenimi oluşturmuyor yani tipik giriş cümlesi. Yine IV numaralı cümleden sonra
II numaralı cümlenin gelmesi gerektiğini birbiri arasında anlamsal bağlantı bulunan “binlerce yıldır” ve “eskilere dayanıyor” söz
gruplarından anlayabiliyoruz. Aynı şekilde V numaralı cümle ile III numaralı cümle arasında da “uzay” sözcüğü sayesinde bağlantı
kurabiliyoruz. İşte, buna benzer ipuçlarıyla paragrafı rahatlıkla oluşturabiliyoruz.

ÖRNEK: I. Sadece ilacın ismini yazıp doktora vermeyin.
II. Acil servise gitmeden önce ilacın kutusunu, yere düşen ilaçları, ilaca ait reçeteyi, kısaca bütün delilleri toplayın.
III. Eğer doktor, çocuğun hangi ilaçtan ne kadar içtiğini bilirse ona göre müdahalede bulunabilir.
IV. Bunları yapmak vaktinizi alacaksa acilen yakınlarınızdan biri bunları yapsın.
V. Çocuğunuz yanlışlıkla ilaç içtiyse öncelikle en yakın acil servise başvurun.

Bu cümlelerle anlamlı bir paragraf oluşturulduğunda “baştan üçüncü” sırada yer alacak cümle “IV” numaralı cümle olacaktır.

Paragraf Tamamlama: Paragrafın herhangi bir yerinde bırakılan boşluğun uygun bir ifadeyle tamamlanmasıdır. Bunu yaparken
paragrafın konu bütünlüğüne dikkat edilmelidir. Boş bırakılan kısmın önceki veya sonraki cümlelerle anlam ilişkisi de gözden
kaçırılmamalıdır. Burada küçük ayrıntıların belirleyici olduğu unutulmamalıdır.

ÖRNEK: - - - - meyvelerinizi, pasta üzerine koymadan önce limon suyuna daldırın. Limon suyu, meyvelerinizin yüzeyini kaplayarak
hava ile temasını kesecek ve renklerinin canlı kalmasını sağlayacaktır. Taze sıkılmış portakal suyu da aynı işlevi görecektir.

Bu paragrafta boş bırakılan yere “Pasta üzerindeki meyvelerin kararmaması için” ifadesi getirilmelidir. Çünkü bu soruna yönelik
bir çözüm sunulmaktadır paragrafta. Bu ifadeyle paragrafta yer alan “renklerinin canlı kalması” ifadesi arasındaki anlamsal ilişki
bizim için en önemli ipucu olmalıdır.

ÖĞRETEN NOTLARIM

109