Page 112 - 8meta_tur

PARAGRAFIN YAPI ÖZELLİKLERİ

Öğreten Etkinlikler

Paragrafı İkiye Bölme: Her paragrafta tek bir konu ele alınır. Eğer paragrafın içinde farklı bir konu ele alınmaya başlanmışsa o
cümleden itibaren başka bir paragrafa geçilmiş demektir. Bu yüzden ilk cümleyle birlikte paragrafın konusu doğru belirlenirse
hangi cümleyle bu konudan başka bir konuya geçildiği de kolayca tespit edilebilir. Ayrıca ikinci paragrafın “kendisinden önce bir
şeyler varmış” izlenimi oluşturan ifadelerle başlamamasına çok dikkat edilmelidir.

ÖRNEK: (I)Doğada zaman geçirmenin rahatlamamız ve iyi hissetmemiz için önemli olduğunu söyleyen pek çok bilimsel çalışma
var. (II)Ancak bu konunun nedenlerini araştıran çalışmaların sayısı o kadar da fazla değil. (III)ABD’de bulunan California Polytechnic
State Üniversitesinden bilim insanları işte bu nedenleri araştırmak için bilimsel bir çalışma yaptı. (IV)Bilim insanları tarafından,
insanların yürüyüş yapmayı tercih ettiği açık bir alana hoparlörler yerleştirildi. (V)Alanın bir kısmına hoparlörlerden çok sayıda
kuş türünün sesi verildi.

Paragrafın ilk üç cümlesinde “doğada zaman geçirmenin rahatlamamız ve iyi hissetmemiz için önemli olduğu” teziyle ilgili bir
araştırma yapıldığından söz ediliyor. IV. cümleden itibaren bu araştırmanın nasıl yapıldığına dair ayrıntılara geçiliyor. Bu nedenle
paragraf IV. cümleden itibaren ikiye bölünmelidir.

Paragrafın Konu Bütünlüğünü Bozan Cümle: Her paragrafta tek bir konunun ele alındığını ifade etmiştik. Bir paragrafta sadece
o konuya dair açıklamalar ve ayrıntılar yer alır. Yani her cümle o konuyla ilgilidir. Ele alınan konudan farklı bir konuyu ifade
eden cümle paragrafın konu bütünlüğünü bozar. Bu cümle bazen kolay fark edilebilirken bazen diğer cümleler arasına ustaca
gizlenebilir. Bu yüzden her cümleyi dikkatle okumak ve paragrafın konusuyla ilişkilendirmek önemlidir.

ÖRNEK: (I)Kestanelerin kabuklarını çok kolay bir şekilde soymak için üzerine sağlam çizikler attıktan sonra mutlaka ama mutlaka
suyun içinde bekletin. (II)Pişirme aşamasından sonra bir havluya sararak birkaç dakika dinlendirip soyabilirsiniz. (III)Kestane
Türkiye’de en çok Aydın ilinde yetiştirilir.(IV)Kestane, taze olmadığı durumlarda kabukları zor soyulur; taze olup olmadığını da
kabuğunun sertliğinden ve dış görüntüsünden anlayabilirsiniz.

Bu paragrafta III numaralı cümle konu bütünlüğünü bozmaktadır. Çünkü paragrafta “kestane kabuklarının soyulması” ile ilgili
bilgiler verilirken III numaralı cümlede “kestanenin en çok yetiştiği yer” ifade edilmiştir.

Paragrafta Cümlelerin Yerini Değiştirme: Bir paragrafta konuyu ele alırken paragrafı oluşturan cümlelerin belirli bir sıralama
içinde birbirini takip etmesi gerekir. Aksi hâlde paragrafın konu bütünlüğü bozulmuş olur. Eğer cümleler yerinde değilse kendi
aralarında yer değiştirerek bu durumu düzeltebiliriz. Bunu yaparken geçiş ve bağlantı ifadelerine, cümleleri oluşturan sözcüklerin
aldıkları eklere ve olay örgüsüne dikkat etmeliyiz.

ÖRNEK: (I)İngiltere’de bulunan Oxford Üniversitesinden bilim insanları havadaki karbondioksidi jet yakıtına dönüştüren çevreci
bir teknoloji geliştirdi. (II)Bilim insanları, havadaki karbondioksidi sıvı hâldeki bir yakıta dönüştürebilmek için içerisinde sitrik
asit, hidrojen, manganez ve potasyum bulunan demir bazlı katalizörleri 350 santigrat derecede ısıttı.(III)Böylece jet yakıtı olarak
kullanılabilecek hidrokarbon molekülleri oluştu.(IV)Bu işlem, karbondioksidi oluşturan karbon atomlarının oksijen atomlarından
ayrılmasını ve ortamdaki hidrojen atomlarıyla bağlanmasını sağladı.

Paragrafta III ve IV numaralı cümlelerin yer değiştirmesi gerekiyor. Çünkü IV numaralı cümle “bu işlem” ifadesiyle II numaralı
cümleye atıfta bulunmaktadır ve aralarında bağlantı vardır. Ancak araya III numaralı cümle girince konu bütünlüğü bozulmuş
oluyor. Ayrıca III numaralı cümle “böylece” ifadesiyle sonuç bildirmektedir ve paragrafın son cümlesi olmalıdır.

112