Page 209 - 8meta_tur
P. 209
CÜMLENİN ÖGELERİ GENEL TEST 3
KONU TEKRARI
Öğreten Test
1. Özne, yüklemde belirtilen işi gerçekleştiren ögedir. Nesne ise cümlede öznenin yaptığı işten etkilenen ögedir. “Ali, parasının bir
kısmıyla kalem aldı.” cümlesinde “alma” eylemini gerçekleştiren “Ali” sözcüğü öznedir. Ali’nin “alma” eyleminden etkilenen “kalem”
sözcüğü ise nesne görevinde kullanılmıştır.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde özne yanlış gösterilmiştir?
A) Komşumuz Mehmet amca bana bir avuç fındık verdi.
B) Kurtuluş Savaşı’nda kahraman Anadolu kadını sırtında mermi taşırdı.
C) Ada, giriş kapısının önüne bırakılmış bir kedi yavrusu buldu.
D) Akşam eve döndüğünde babamın elinde kocaman bir gül buketi vardı.
2. Yüklemde belirtilen işi yapan ögeye “özne” denir. Bazı cümlelerde yüklemde belirtilen işi gerçekleştiren gerçek bir özne bulun-
maz. Belirtilen işten etkilenen öge özne görevine geçer. Bu tip öznelere “sözde özne” denir. “Kardeşim oyuncaklarını dolaba
kaldırdı.” cümlesinde “kaldırma” işini yapan “kardeşim” olduğu için bu sözcük gerçek öznedir. Cümleyi “Oyuncaklar dolaba kaldı-
rıldı.” şeklinde kurduğumuzda ise “kaldırma” işini yapan belli olmadığı için işten etkilenen “oyuncaklar” sözcüğü özne görevine
geçerek “sözde özne” olur.
Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözde özne kullanılmıştır?
A) Bir çift ayakkabı ve mavi bir pantolonla yatağına döndüğünde mutluluktan uyuyamamış babam.
B) “Eski bayramlar” diye başladığımız cümleler aslında çocukluğumuzun bayramlarıdır.
C) Sefa, bu sabah uzun zamandır görüşmediği eski bir dostun hasretiyle yatağından fırladı.
D) Önce is kokulu ve demli bir semaver çayı eşliğinde bal kaymak ile iyi bir kahvaltı yapılır.
3. Yüklem, bir sözcükten oluşabildiği gibi çeşitli sözcük gruplarından da oluşabilir. Örneğin “Kardeşimin hafta sonu gireceği sınav
içime dert olmuştu.” cümlesinde yüklem olan “içine dert olmak” sözcük grubu deyim olduğu için ayrılamaz. “Anneme ev işlerinde
yardım ederim.” cümlesinde ise yüklem “yardım etmek” birleşik fiil olduğu için bölünemez, tamamı yüklem olur.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi farklı türde bir sözcük grubundan oluşmuştur?
A) Şehre zamanında gelemeyen pek çok öğrenci bu sene açıkta kaldı.
B) Memleket özlemidir insanı gurbette ayakta tutan güç.
C) Şiddetli bir fırtına sırasında Yunus Kaptan’ın teknesi alabora olmuştu.
D) Astarı yüzünden pahalıya geldi bu düğün bize.
4. Bazı cümlelerin yüklemi isim veya isim soylu bir sözcükten meydana gelebilir.
Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi isim soylu bir sözcüktür?
A) William Kent’in tasarladığı bebek arabası günümüzdekilerden oldukça farklıdır.
B) Çantamızda taşıdığımız bir mendil gün gelir yaramızı sarar.
C) Mevsime güvenmek çoğu zaman bizi yarı yolda bırakır.
D) Rukiye teyzelerin bahçesinde yetişen çiçeklere bakıp iç çekiyordu annem.
209
