Page 205 - 8meta_tur

CÜMLENİN YARDIMCI ÖGELERİ

Öğreten Etkinlikler

Ara Söz: Cümlede herhangi bir ögeyi açıklamak için iki virgül ya da iki kısa çizgi arasında kullanılan sözcük veya sözcük
gruplarına “ara söz” denir.
ÖRNEK: Kitaplar, bizim en iyi dostlarımız, bilmediklerimizi öğretir. (Ara söz öznenin açıklayıcısıdır.)
Özne Ara Söz

Ankara’dan, doğduğu şehirden, her zaman övgüyle bahsederdi. (Ara söz yer tamlayıcısının açıklayıcısıdır.)
Yer Tamlayıcısı Ara Söz

Cümle Dışı Unsur: Yükleme soracağımız hiçbir soruya cevap vermeyen bağlaç, ünlem ve bazı ara sözler cümle dışı unsur olarak
kabul edilir. Bu tür kullanımlar hiçbir ögeye dahil edilmez.
ÖRNEK: Hey, buraya bakar mısınız? (Seslenme ifade eden “Hey!” cümle dışı unsurdur.)

Tüh, aynı konudan üç soruyu yanlış yapmışım! (Üzüntü bildiren “Tüh!” cümle dışı unsurdur.)
Sevgili çocuklar, İstanbul gezisi için yarın okula erken gelmelisiniz. (“Sevgili çocuklar” ifadesi seslenme bildirdiği için
cümle dışı unsurdur. Cümlenin öznesi sanılmamalıdır. Çünkü bu cümlede “siz” gizli öznedir.)

Okudum fakat okuduklarımdan bir şey anlamadım. (“Fakat” bağlaç olduğu için cümle dışı unsurdur.)

• Cümledeki herhangi bir ögenin açıklayıcısı olmayan ara sözler cümle dışı unsur olarak kabul edilir.

ÖRNEK: Aylin, kendisine çok saygı duyarım, iyi bir yöneticidir.
Ara Söz

Bu cümledeki altı çizili ara söz herhangi bir ögenin açıklayıcısı olmadığı için cümle dışı unsur olarak kabul edilir.

11. Aşağıdaki cümlelerde yer alan ara sözlerin altını çizip bu ara sözlerin hangi ögenin açıklayıcısı olduğunu karşılarına
yazınız.

1. Sabah, günün en güzel saatinde, sıcacık bir simit almak için fırına giderdim. .........................................

2. Babamın aldığı kol saati, babamdan aldığım ilk hediye, hâlâ çekmecemde duruyor. .........................................
3. Çanakkale’yi, üniversiteyi okuduğum şehri, çok severim. .........................................

4. Yunus’tan, sınıfın en yaramaz öğrencisinden, herkes illallah etmişti. .........................................

5. Lale-en ön sırada oturan kız- bugün okula gelmemişti. .........................................

12. Aşağıdaki cümlelerde yer alan cümle dışı unsurların altını çiziniz.

1. Ülker’in en parlak altı yıldızı-iyi bir teleskopla bakmak gerekir- küçük bir kepçe biçiminde görünür.

2. Sıcaklığın yüksek olduğu yerden düşük olduğu yere doğru, maddenin içinde sıcaklık farkı varsa, bir enerji iletimi olur.

3. Öykünün kahramanı bir tekniker ve öykümüz eğlenceli bir buluşun tesadüfen ortaya çıkmasıyla başlıyor.

4. Merhaba arkadaşlar, bugün size elmalı kurabiyenin nasıl yapılacağını anlatacağım.
5. Eyvah, sana aldığım hediyeyi arabada unutmuşum!

205