Page 14 - 8meta_tur

SIFAT – FİİL (ORTAÇ)

Öğreten Etkinlikler

Sıfat-fiiller kendilerinden sonra gelen isimleri niteler. Ancak bazı durumlarda sıfat-fiillerin nitelediği bu isimler düşer. Bu durumda
sıfat-fiil düşen ismin görevini de üstlenerek adlaşır. Bu tür sıfat-fiillere “adlaşmış sıfat-fiil” denir.

ÖRNEK: Çatlayan yumurtaları şu sepete ayırın. (“Çatlayan” sıfat-fiili kendisinden sonra gelen “yumurta” ismini nitelemektedir.)
Çatlayanları şu sepete ayırın. (“Çatlayan” sıfat-fiili düşen “yumurta” isminin görevini de üstlenmiş böylece adlaşmıştır.)

5. Aşağıdaki tabloda adlaşmış sıfat-fiil bulunan cümleleri işaretleyiniz.

1. Nedense insanlar, yaşananlardan ders çıkarmadığı için tekrar aynı hatalara düşüyor. .............
2. Görünen köy kılavuz istemez ama bir işe başlarken de planlı davranmak gerekir. .............

3. Tüm tanıdıklara haber verdim ki düğünümüz kalabalık olsun. .............
4. Ütülenmiş gömlekleri üst üste yığdı ve biraz soluklanmak için koltuğa oturdu. .............

5. Bütün birikmişim bu kadar, inşallah borcunu kapatmaya yeter. .............
6. Seni kör olasıca, yine bütün peynirleri yemiş! .............
7. Otobüse bindiğimde bir bilinmeze doğru yola çıktığımı nereden bilebilirdim? .............

8. Yer altında depolanan karbondioksit burada taşlaşıyor. .............
9. Bir atasözü şöyle der: Acıkmış, kudurmuştan beterdir. .............

10. Geçtiğimiz ay, Güneş’te meydana gelen çok güçlü bir etkinlikten Dünya’ya yüksek miktarda parçacık ulaştı. .............

Sıfat-fiil ekleri olan “-mez, -ar, -dik, -ecek, -miş” aynı zamanda fiillere getirilen kip ekleridir ve eklendikleri fiilleri çekimli fiiller
hâline getirir. Bu eklerden birini alan sözcük eğer yüklem görevindeyse çekimli fiil, sıfat görevindeyse sıfat-fiildir.

ÖRNEK: Ne tükenmez dertlerim varmış meğer benim! (“Tükenmez” sıfat görevinde kullanıldığı için sıfat-fiil.)
Bu engin ruh bu topraklarda asla tükenmez. (“Tükenmez” yüklem görevinde kullanıldığı için çekimli fiil.)

6. Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili sözcüklerin fiilimsi mi yoksa çekimli fiil mi olduğunu boş bırakılan yere yazınız.

1. Dükkâna gelir, bir saat içinde okunmadık gazete bırakmazdı. ............................................

2. Kasım ayı geldi mi borular donar bizim buralarda, biz de suyu kovalarla taşırız. ............................................

3. Kardeşim ona aldığım oyuncağı çok beğenmiş. ............................................

4. Merhaba, bizimle ilgilenecek kimse yok mu acaba burada? ............................................

5. Binlerce Mehmetçik, sarsılmaz bir inançla düşmana hücum ediyordu. ............................................

6. Bugün onu hiç görmedik, deyince Aysel Hanım çok telaşlandı. ............................................

7. Markete girdiğimde daha çok bilinir markaları tercih ederim. ............................................

8. Bilgili insanlar olgunlaşmış başaklar gibi başlarını öne eğerler. ............................................

14